Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest inflacja
- Ile jest wart dzisiejszy dolar
- Jak na przestrzeni lat kształtowała się inflacja w USA
- Czy odejście od parytetu złota było dobrą decyzją
Co to jest inflacja?
Inflacja to zjawisko polegające na ogólnym wzroście cen dóbr i usług w gospodarce w określonym czasie. Kiedy inflacja rośnie, siła nabywcza pieniądza maleje, co oznacza, że za tę samą ilość pieniędzy można kupić mniej niż wcześniej.
Jakie są przyczyny inflacji?
Choć istnieje wiele przyczyn inflacji, można wyróżnić trzy najważniejsze:
- Inflacja popytowa: wzrost popytu na dobra i usługi przekraczający ich podaż może prowadzić do wzrostu cen.
- Inflacja kosztowa: wzrost kosztów produkcji, takich jak wzrost cen surowców czy płac, może skłonić producentów do podnoszenia cen swoich produktów.
- Inflacja monetarna: zwiększenie podaży pieniądza w gospodarce, często związane z polityką monetarną banku centralnego, może prowadzić do wzrostu cen.
Zobacz także: Kiedy kupować obligacje? Zwróć uwagę na wysokość stóp procentowych
Inflacja w USA na przestrzeni lat
Z danych z czerwca wynika, że roczna inflacja (wskaźnik cen konsumpcyjnych dla miejskich konsumentów CPI-U) wynosi obecnie 2,97%.
Przez ostatnie 13 miesięcy inflacja znajduje się poniżej długoterminowej średniej 3,74%, obserwowanej od zakończenia II wojny światowej. Niemniej jednak wciąż przewyższa obecną 10-letnią średnią, która wynosi 2,82%.
Miesięczna inflacja w USA: od 1872 roku do dzisiaj
Z powyższej ilustracji wynika, że gospodarka USA wielokrotnie zmagała się z wysoką inflacją. Najwyższe poziomy odnotowano na początku lat 80. XIX wieku oraz w czasie I wojny światowej, gdy wskaźnik CPI-U przekraczał 20%. Ważnym wydarzeniem była również stagflacja lat 70. i wczesnych 80. XX wieku, kiedy inflacja zbliżała się do 15%. Po tym okresie jedynym przypadkiem, gdy CPI przekroczył 8%, była pandemia koronawirusa. Co ciekawe, mimo że od lat 50. XX wieku występowały znaczne wzrosty inflacji, deflacja praktycznie nie miała miejsca, co było niemal normą przed tym okresem. Jednocześnie warto zauważyć, że w USA nigdy nie wystąpiło zjawisko hiperinflacji.
Zobacz także: Ile było krachów przy aktualnych poziomach stóp procentowych?
Ile był warty dolar w 1870 roku?
Wpływ wzrostu cen na siłę nabywczą amerykańskiego dolara został zobrazowany na poniższym, obejmującym ponad 140 lat, wykresie. Spadek wartości USD wydaje się zatrważający. Dzisiejszy dolar ma taką samą siłę nabywczą jak 0,04 dolara w 1872 roku. I oczywiście jego wartość ciągle spada.
Inflacja a wartość dolara
- Ile był wart dolar w latach 80? 0,13 USD
- Ile był wart dolar w latach 70? 0,3 USD
- Ile był wart dolar w 1870 roku? 1 USD
Utrata siły nabywczej dolara na przestrzeni lat
Źródło: FRED Federal Reserve Bank
Prof. Jacek Tomkiewicz, Akademia Leona Koźmińskiego dla FXMAG:
Inflacja to zjawisko pokazujące jak zmienia się ogólny poziom cen, a co za tym idzie siła nabywcza pieniądza. W USA widać, że nie było tam okresu hiperinflacji, która pojawia się gdy nadmiernie rośnie ilość wydrukowanego pieniądza przez bank centralny, tak było w Niemczech w latach 20tych XX wieku, na Węgrzech w 1946 czy w 2008 w Zimbabwe. W USA okresy podwyższonej inflacji to skutki zmian strukturalnych w gospodarce, jak uwolnienie cen po wojnie czy szoki naftowe z lat 70tych.
Spadek siły nabywczej 1 dolara USD nie jest czymś dziwnym i niepokojącym: dobra i usługi zawierają coraz wyższą wartość dodaną, która wynika z wyższej wydajności pracy, a ta jest lepiej wynagradzana, co z kolei zwiększa koszty, które powodują wzrost cen. Właściwą miarą siły nabywczej Amerykanów jest PKB pc, a ten wzrósł od 1870 ponad 27 razy, więc tak, jest coraz drożej, ale dochody rosną zdecydowanie szybciej niż ceny.
Odejście od parytetu złota w 1971 było oczywistą decyzją. Wiązanie podaży pieniądza z ilością posiadanego złota ogranicza politykę pieniężną, podaż pieniądza musi podążać za wzrostem produkcji, bo inaczej mamy deflację i recesję. Inflacja z lat 70tych to skutki szoków podażowych na rynku ropy, a nie skutki zerwania parytetu złota.
Obecna inflacja w USA na poziomie około 3,5% to wynik lekko podwyższony, ale niezagrażający stabilności i grożący nakręceniem się spirali inflacyjnej. Widać, że tak sprawę ocenia FED, stopy procentowe są utrzymane na poziomie 5,25, więc bank centralny ich nie obniża, bo inflacja jest podwyższona, ale też nie podnosi mimo tego, że gospodarka szybko rośnie, a bezrobocie jest rekordowo niskie.
Zobacz także: Kurs dolara amerykańskiego nie był tak wysoko od 1986 roku
Daniel Piekarek, ekspert ds. Analiz Makroekonomicznych Bank BPS S.A.:
Kalkulator inflacji dostępny na stronie amerykańskiego Urzędu ds. Statystyki Pracy wskazuje, że 10 dolarów w 1913 r. (tj. w roku utworzenia Systemu Rezerwy Federalnej) miało taką samą siłę nabywczą, jak 321 dolarów w 2024 r. Wzrost cen o 3110 % może wydawać się oszałamiający, jednak w warunkach realizacji polityki celu inflacyjnego, taki wynik w ujęciu długoterminowym (111 lat) jest zgodny z oczekiwaniami. Wynika to z matematyki, a dokładnie ze sposobu w jaki działa procent składany.
W krótkim okresie, ustalony przez władze monetarne w USA roczny cel inflacyjny na poziomie 2 % wydaje się niewielki, jednak już taki poziom powoduje, że ceny w gospodarce podwajają się co 35 lat. Oczywiście, jeśli władzom monetarnym nie udaje się utrzymać inflacji na takim poziomie, proces ten zachodzi jeszcze szybciej. Przykładowo, w omawianym okresie (tj. w latach 1913-2024) rzeczywiste średnie roczne tempo wzrostu cen w USA wyniosło 3,2 %, co oznacza, że ceny w tym okresie podwajały się średnio co 22 lata.
Podsumowując, systematyczny spadek wartości pieniądza jest bezpośrednią i oczekiwaną konsekwencją polityki, której jednym z głównych celów jest występowanie inflacji. Efekty takiego podejścia są tym bardziej widoczne, im dłuższy termin obserwacji lub wyższe średnie tempo wzrostu cen.
Zobacz także: Inflacja w Polsce gwałtownie wzrośnie! Od poniedziałku szykują się duże zmiany
