KE ogłosiła wczoraj kilka szczegółów z programu, który ma na celu uniezależnienie się UE od importu rosyjskich węglowodorów. Poniżej szczegóły.
Dziś stosunkowo spokojny dzień. EBC opublikuje minutes z ostatniego posiedzenia. Szukać w nich będziemy głównie sugestii, kiedy może się rozpocząć cykl podnoszenia stóp procentowych w strefie euro (obstawiamy lipiec).
W USA kontynuacja danych z rynku nieruchomości (sprzedaż domów na rynku wtórnym). Ponadto opublikowany zostanie indeks Phily Fed i liczba nowo zarejestrowanych bezrobotnych.
REPowerEU warte 300 mld EUR
Szefowa Komisji Europejskiej przedstawiła wczoraj zręby programu REPowerEU, który ma pomóc Unii Europejskiej uniezależnić się od rosyjskich surowców energetycznych do 2027 r (szczegóły pod linkiem). Program ma mieć wartość 300 mld EUR, w tym 72 mld euro w dotacjach i 225 mld euro w pożyczkach.
Możemy zastąpić rosyjskie paliwa kopalne, pracując na trzech poziomach: po stronie popytu oszczędzając energię, po stronie podaży dywersyfikując nasz import energii z paliw kopalnych i przyspieszając przejście na czystą energię. - Ursula von der Leyen, szefowa KE
Plan będzie się opierał na 3 poziomach:
1. Oszczędzanie energii
Jak wskazano na stronach KE oszczędność energii to najszybszy i najtańszy sposób rozwiązania obecnego kryzysu energetycznego. W związku z tym KE proponuje zwiększenie celu redukcji zużycia energii przez UE (na 2030 r. z 9% do 13% i zwiększenie celu na 2030 r. dla energii odnawialnej w UE z 40% do 45% -zmiany w ramach programu Fit for 55). Komisja ma również zachęcać państwa członkowskie do stosowania narzędzi fiskalnych w celu zachęcenia do oszczędzania energii (np. obniżone stawki VAT na energooszczędne ogrzewanie, czy izolacje budynków). Warto w tym miejscu przypomnieć jak wyglądają zmiany zużycia energii w Polsce na przestrzeni ostatnich lat (oraz ich źródła).
Źródło: GUS
2. Dywersyfikacja importu energii z paliw kopalnych
KE zwróciła uwagę na uruchomioną Platformę Energetyczną EU, która umożliwia wspólne zakupy gazu i wodoru (łączenie popytu z różnych państw: UE + Ukraina, Mołdawia, Gruzja i część państw z Bałkanów). W kolejnym kroku ma być rozważony mechanizm wspólnych zakupów dla całej UE (podobnie jak miało to miejsce w przypadku szczepionek). KE ma rozważać również wprowadzenie legislacji obligującej (w pewnym horyzoncie czasowym) państwa do dywersyfikacji dostaw gazu. Do tego KE chce by do 2030 r. UE mogła produkować 10mln ton zielonego wodoru rocznie (+import kolejnych 10 ton).
3. Przyspieszenie przejścia na czystą energię
Głównym punktem tego aspektu ma być wspomniane przyspieszenie celu dla energii odnawialnej z 40% do 45% (udział w końcowym zużyciu). W szczegółach ma dotyczyć m.in. podwojenie dostępnej mocy w oparciu o źródła fotowoltaiczne do 2050 roku, stopniowy prawny obowiązek instalowania paneli na nowych budynkach, działania w kierunku geotermii, przyspieszenie instalacji pomp ciepła, ustalenie celu 10 mln ton krajowej produkcji wodoru ze źródeł odnawialnych i 10 mln ton importu do 2030 r., aby zastąpić gaz ziemny, węgiel i ropę w trudnych do dekarbonizacji gałęziach przemysłu i sektorach transportu, dodatkowe środki na badania itd. Obecną strukturę pozyskiwania energii ze źródeł pierwotnych w Polsce i UE można prześledzić na poniższych rysunkach.
Źródło: GUS
Jak to ma działać?
KE zwraca uwagę, że oszczędności energii, zastępowanie paliw kopalnych, elektryfikacja i zwiększone wykorzystanie odnawialnego wodoru, biogazu i biometanu przez przemysł mogą zaoszczędzić do 35 mld m3 gazu ziemnego do 2030 r. (ponad to co przewidziano w Fit for 55). Schemat użycia końcowego energii w PL jest obecnie następujący:
Źródło: GUS
Komisja proponuje finansowanie REPowerEU w ramach funduszu, który ma wykorzystywać dochody z handlu uprawnieniami do emisji. KE ma również przedstawić pakiet dotyczący ekologizacji transportu towarowego i rozważyć legislację dot. celu zwiększenia udziału pojazdów bezemisyjnych we flotach samochodów publicznych i korporacyjnych.
Teraz najważniejsze - skąd weźmie się wspomniane 300 mld EUR? W komunikacie KE napisała, że 225 mld EUR z tej kwoty jest już dostępne (jako pożyczki) w ramach RRF (Recovery and Resilience Facility to część programu NextGeneration EU, czyli część funduszu odbudowy). Krajowe Plany Odbudowy mają być powiększone o aspekty dot. REPowerEU. Dodatkowo KE proponuje zwiększenie RRF o 20 mld euro o dotacje ze sprzedaży uprawnień (z unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji). Do tego mają dość transfery z funduszy spójności i wspólnej polityki rolnej. W skrócie wygląda to na przekładanie z jednej kieszeni do drugiej.
Wg szacunków KE na brakujące połączenia dla gazu i LNG, "tak aby żadne państwo członkowskie nie pozostało na lodzie" potrzeba 10 mld EUR. KE proponuje też ok. 2 mld euro na infrastrukturę naftową w celu wstrzymania transportu rosyjskiej ropy. Pozostała część finansowania zostanie przeznaczona na przyspieszenie i zwiększenie skali przejścia na czystą energię.
Jak alokowane będą te środki pomiędzy państwa?
Na razie nie znaleźliśmy odpowiedzi na to pytanie w dokumentach KE. Jest to o tyle ciekawe, że zdecydowana większość tych środków już jest "przypisana" poszczególnym państwom (tu odpowiedzią może być korzystanie z części pożyczkowej RRF, która jest mniej ściśle połączona z poszczególnymi krajami). Być może patrzenie przez pryzmat poszczególnych krajów nie ma tu większego sensu - budowa interkontektorów to projekt dla co najmniej 2 państw, podobnie wspólne systemy do zakupu surowców itd. Sporą część tych środków można jednak przypisać "państwowo" (projekty dla zielonej energii). Tu wskazówką mogą być ostatnie szacunki KE dot. skali uzależnienia państw od rosyjskich surowców. Zakładamy, że projekt uniezależnienia się od Rosji będzie w dużej mierze skierowany do tych, którzy od Rosji do tej pory byli silnie zależni:
Wyliczenie średniej arytmetycznej (bez ważenia zarówno aspektu jak i kraju; wyłączyliśmy też aspekty dot. aktywów) zależności pozwalałoby w ten sposób wyznaczyć listę beneficjentów:
Z drugiej strony, wydatki na uniezależnienie się od rosyjskich surowców, nie mogą (w kwocie) abstrahować od wielkości gospodarki (przykładowe uniezależnienie silnie zależnego ale małego państwa może być mniej kosztowne w mld EUR niż uniezależnienie dużego, ale mniej zależnego - istotna może być też dostępność czynników produkcji - jeśli liczy się czas, to większej skali projekty będą w stanie przyjąć kraje bogatsze, zwłaszcza w obliczu obecnych ograniczeń podażowych). Stąd, przy poprawkach na strumień PKB, hierarchia rozkładać się będzie nieco inaczej niż w tabeli powyżej, zwłaszcza wśród krajów o najwyższym strumieniu produktu. Wypracowanie konkretnego mechanizmu nie będzie tu łatwe.
Garść newsów makroekonomicznych
MF: "Ministerstwo Finansów informuje, że 18 maja br. dokonano wyceny 10-letnich obligacji benchmarkowych nominowanych w euro o terminie wykupu 25 maja 2032 r. Wartość nominalna nowej emisji obligacji wyniosła 2 mld euro, przy zgłoszonych ofertach na poziomie przekraczającym 4 mld euro. Obligacje wyceniono na 110 punktów bazowych powyżej średniej stopy swapowej. Uzyskano rentowność 2,85 proc., przy rocznym kuponie 2,75 proc." -napisano w komunikacie MF.
Polska: "Zakończyliśmy negocjacje z przewodniczącą KE i jej przedstawicielami, ale tam jest jeszcze warunek, że cała KE musi zatwierdzić te ustalenia, zanim zatwierdzi KPO. Jeszcze nie został zatwierdzony, na zatwierdzenie ustaleń Komisja daje sobie dwa tygodnie. Więc czekamy" - powiedział wicerzecznik PiS R. Fogiel.
Strefa euro: Inflacja za kwiecień wyniosła 7,4% r/r (tyle co miesiąc wcześniej).
