Centralny Port Komunikacyjny – przedstawienie
Centralny Port Komunikacyjny to zainicjowany przez rząd pomysł budowy kompleksu łączącego w sobie port lotniczy, transport kolejowy i drogowy oraz infrastrukturę towarzyszącą. W założeniach przewiduje się inwestycję o powierzchni 3.000 hektarów na terenie gminy Baranów, w odległości niecałych 40 kilometrów od Warszawy. Lokalizacja portu znajduje się w centralnej części Polski, a więc na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych, co pozwolić ma na maksymalizację użyteczności dla mieszkańców Polski.
Centralny Port Komunikacyjny w początkowej fazie realizacji inwestycji ma zapewnić przepustowość 45 mln pasażerów rocznie, co pozwoli mu konkurować z największymi lotniskami w Europie. Dla porównania, port lotniczy w Monachium obsłużył 48 milionów pasażerów w 2019 roku, a lotniska w Hongkongu, Frankfurcie, Amsterdamie czy Seulu po około 70 mln pasażerów. Dalsze zwiększanie przepustowości CPK będzie zapewne uzależnione od zapotrzebowania na te usługi, co jest bardzo prawdopodobne biorąc pod uwagę, że będzie to jedyna najbliższa lokacja dla klientów Europy Środkowo-Wschodniej (CEE). W ramach inwestycji planuje się głęboką integrację portu lotniczego, kolei i transportu drogowego, co wymusi budowę nowych szlaków komunikacyjnych ze względu na niewystarczającą infrastrukturę obecnie.
Ile to wszystko będzie kosztować? Ze wstępnych danych szacunkowych możemy dowiedzieć się o kwocie rzędu 25 miliardów złotych (w cenach stałych z 2020 roku). W cenie jest budowa portu lotniczego i zintegrowanej z nim sieci kolejowej. Realizacja inwestycji i uruchomienie części lotniskowej CPK ma się odbyć w 2027 roku. Z kolei koszt nakładów potrzebnych do modernizacji sieci kolejowych i stworzenia nowych połączeń szacowany jest na, bagatela, 94 miliardy złotych. Resztę nakładów prezentuje poniższa tabela:
Koncepcja lotniska
Sercem inwestycji ma być międzynarodowy port lotniczy. W pierwszym etapie realizacji, planowane jest stworzenie terminala o powierzchni 500 tys. m2 i pozwalającego obsłużyć do 45 milionów pasażerów na rok. Dwie, równoległe drogi startowe mają umożliwić wykonywanie od 80-90 startów i lądowań na godzinę, a wraz z tym odpowiednia infrastruktura wspierająca załadunek, zaopatrzenie, serwis czy tankowanie. W dłuższej perspektywie infrastruktura ma zapewnić możliwość rozbudowy do obsługi nawet 100 mln pasażerów. Dla porównania, lotnisko Chopina w Warszawie, notujące kilkuprocentowe wzrosty popytu na przewozy od lat, obsłużyło w 2019 roku około 19 milionów klientów.
Istotnym założeniem w planowanej inwestycji jest dalsza ekspansja polskich linii lotniczych LOT, dla których Centralny Port Komunikacyjnych miałby się stać lotniskiem domowym. Sytuacja na rynku sprzed COVID-19 wyglądała dla PLL LOT atrakcyjnie, a w styczniowych planach spółki było nawet przejęcie nierentownych niemieckich linii lotniczych Condor, jednak rozwój sytuacji związanej z wirusem i zaprzestaniem wykonywania działalności podstawowej LOT-u wymusił na liniach zaniechanie przejęcia ze względu na trudną sytuację finansową.
Według przyjętej koncepcji całkowity koszt realizacji komponentu lotniskowego ma wynieść około 25 miliardów złotych w cenach stałych z 2020 roku. Pojęcie cen stałych oznacza, że dla uproszczenia rachunków zakładany jest niezmieniony poziom cen i surowców z chwili wykonywania wyceny. Wydatkowanie najwyższych nakładów przewidziane jest na 2024-2026, kiedy to prowadzone będą najbardziej kapitałochłonne inwestycje takie jak budowa terminala, dróg startowych, hal i pozostałej infrastruktury airside.
Koncepcja połączeń kolejowych
Infrastrukturą wspierającą, ale nie mniej ważną, ma być budowa sieci kolejowych. Program Kolejowy zakłada budowę lotniskowej stacji kolejowej do 2027 roku oraz modernizację i budowę istniejących i nowych połączeń kolejowych do 2034 roku. W pierwszej fazie ukończona ma zostać budowa odcinka CPK-Łódź, a sam dworzec lotniskowy ma obsługiwać połączenia z krajową siecią kolejową.
Kluczowymi kryteriami oceniającymi efektywność i wydajność połączeń kolejowych jest określenie przepustowości określanej liczbą pociągów, odwiedzających dworzec, na godzinę szczytową / dzień. Istotna jest też przepustowość liczona liczbą pasażerów na godzinę szczytową / dzień / rok oraz liczba peronów ogółem. W przypadku Centralnego Portu Komunikacyjnego te parametry nie zostały jeszcze oszacowane, wiadomo natomiast, że długość peronów dla pociągów regionalnych wyniesie 200 metrów, a w przypadku pociągów dalekobieżnych 400 metrów. Poniżej znajduje się lista planowanych inwestycji kolejowych.
Źródło: raport CPK, Kearney
Jak możemy zauważyć, rozbudowa i modernizacja obejmie stworzenie prawie 1.800 km nowych tras. Zostaną one w całości wybudowane przez powołaną do budowy CPK spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (Centralny Port Komunikacyjny sp. Z.o.o.), a także realizację 132 kilometrów połączeń, za które odpowiedzialne będą Polskie Koleje Pociągowe. Modernizacja obejmie odnowę odcinków o łącznej długości 2.430 km.
Źródło: raport Kearney
Planowane ukończenie całości linii kolejowych zaplanowane jest na 2034 rok, a całkowity koszt realizacji projektu szacowany jest na około 93,7 miliarda złotych. Wydatkowanie największej części planowanego Capexu (z ang. capital expenditures) przypada na lata 2024-2027 i jest to aż 57% planowanych kosztów. Harmonogram wydatkowania, który prezentuje poniższy rysunek, zakłada rozpoczęcie prac w 2021 roku (zaledwie 100 milionów), a zakończenie najistotniejszej części w 2027. W kolejnych latach planowane jest wyciszanie inwestycji i zakończenie prac w 2034 roku (1,3 mld zł).
Źródło: raport Kearney
Realizatorem planowanych inwestycji kolejowych mają być Centralny Port Komunikacyjny oraz PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., przy czym wykonawcą nowych połączeń kolejowych będzie CPK, a w przypadku modernizacji istniejących tras inwestorem będzie PKP.
Źródło: raport Kearney
Aeropolis
Inwestycja w tak duży węzeł komunikacyjny to nie tylko port lotniczy czy tory kolejowe. Realizacja takiego przedsięwzięcia na zawsze zmienia otoczenie regionu, a dopełnienie stanowią liczne centra biurowe, galerie, sklepy czy dodatkowe tereny urbanistyczne. Miasta położone w pobliżu CPK na zawsze zmienią swój profil, a ich rozwój związany z położeniem geograficznym powinien być traktowany jako szansa na zwiększenie wpływów budżetowych do gmin, powiatów i miast. Takimi miejscowościami, które bezpośrednio skorzystają na rządowej inwestycji będą: Sochaczew, Błonie, Grodzisk Mazowiecki oraz Żyradów.
W XXI wieku koncepcję rozwoju regionalnego wokół lotniska nazywa się Airport City. Przykładem może być tutaj holenderski Amsterdam Airport Schiphol, ale o nim za moment. W ramach rozwoju Airport City wyróżnia się następujące elementy:
- Inwestycje zlokalizowane bezpośrednio na terenie lub w okolicy portu lotniczego – Są to przede wszystkim magazyny, hotele, zaplecze paliwowe, parkingi, siedziby służb obsługujących lotnisko, budynki spożywcze, instalacje komunalne i infrastruktura.
- Inwestycje na obszarze otaczającym port lotniczy – tak zwane aeropolis, czyli osiedla biurowe, mieszkalne i lokale usługowe wykorzystujące bliskość hubu lotniczego do pozyskiwana strategicznych BIZ (bezpośrednie inwestycje zagraniczne) oraz przyciągania nowych mieszkańców i najemców na najem krótkoterminowy.
Wraz z rozwojem aeropolis koniecznym jest zapewnienie odpowiedniej infrastruktury drogowej. Budowa CPK zakłada powstanie nowych odcinków autostrad i gigantycznej obwodnicy wokół samego hubu, zgodnie z grafiką poniżej.
Źródło: raport Kearney
Przykład holenderskiego lotniska dobrze obrazuje potencjał korzyści płynących z bliskości portu. Dzielnica Zuidas, czyli miejscowość określana mianem Airport City rozwijała się dynamiczne zapewniając miejsce do życia dla 4.000 mieszkańców, zatrudnienie dla blisko 50.000 osób i około 750 firm ze wszystkich sektorów w tym między innymi: usługi finansowe, IT, opieka zdrowotna, energetyka czy usługi biznesowe.
Wpływ inwestycji na gospodarkę Polski
Wzrost produkcji
Wzrost produkcji globalnej określa się jako zmianę produkcji wszystkich branż gospodarek na skutek zwiększenia popytu finalnego – związanego z nakładami inwestycyjnymi. Początkowa fala realizacji inwestycji wymusza konieczność wzrostu produkcji w innych sektorach będących dostawcami i równocześnie beneficjentami. Dodatkowo wzrost produkcji powoduje wzrost zatrudnienia i zapotrzebowanie na specjalistów z wielu dziedzin, a większa konkurencyjność i walka o zasoby ludzkie pogłębia rynek pracownika i winduje wynagrodzenia.
W okresie inwestycyjnym 2020-2034 całkowity wzrost produkcji globalnej ma wynieść ponad 450 mld złotych, co stanowi prawie 100% naszego PKB. Szczytowy wzrost produkcji przypada na rok 2026 kiedy to wartość produkcji wynikającej z budowy CPK ma wynieść 76 mld zł.
Źródło: raport Kearney
Analizując powyższy wykres można stwierdzić, że największy udział we wzroście produkcji przypada za sprawą inwestycji kolejowych. Pokrywa się to z wcześniej omówioną strukturą kosztów, w której modernizacja i budowa nowych odcinków kolejowych stanowi główny element inwestycji.
Drugą największą kategorią pod kątem wpływu na wzrost produkcji są inwestycje związane z infrastrukturą lotniskową, a więc terminale, pasy startowe i płyta lotniskowa. Sumarycznie inwestycje lotniskowe odpowiadać będą za 19% wzrostu produkcji w badanym okresie. Najmniejszą składową są inwestycje drogowe, które mają mieć 17% udział we wzroście – razem 75 mld zł.
Wzrost zatrudnienia i rosnący PKB
Jednymi z najważniejszych czynników, z punktu widzenia gospodarki Polski, są zatrudnienie i produkt krajowy brutto. Niska stopa bezrobocia i wzrost krajowego PKB to główne motory napędowe dla wzrostu gospodarczego, a ich wysoka korelacja (czym większe zatrudnienie tym większy produkt krajowy) tylko potwierdza, że realizacja inwestycji to wyniesienie szczytowych mocy produkcyjnych Polski na nowy poziom.
Źródło: raport Kearney
Wzrost zatrudnienia związany z realizacją inwestycji CPK ma wynieść w topowym momencie (2026) nieco ponad 95 tys. nowo zatrudnionych. To więcej, niż liczba pracowników, którą posiadał największy polski pracodawca w 2019 roku – Poczta Polska (81 tys.). Porównanie to dobrze oddaje skalę zmiany wielkości zatrudnienia związanej z budową hubu.
Drugą pochodną wpływu gospodarczego związanego z budową CPK jest wzrost wartości dodanej brutto, czyli wzrost PKB. Składa się na niego suma dodatkowych zysków przedsiębiorstw, wynagrodzeń pracowniczych oraz amortyzacja środków trwałych. W całościowym okresie planowanej inwestycji (2020-34) wzrost wartości dodanej ma wynieść 126,6 mld zł, co stanowi prawie 1/4 polskiego PKB.
Źródło: raport Kearney
Aż 60% łącznej wartości stanowią inwestycje przypadające na lata 2024-2027. W szczytowym 2026 roku szacowana wartość dodana ma wynieść 20,8 mld zł dodatkowego zysku. Przy założeniu wzrostu gospodarczego Polski na poziomie 3,0%, dodatkowa wartość dodana wygenerowana przez projekt Centralnego Portu Komunikacyjnego ma przynieść 0,7% wzrostu wartości PKB w 2026 roku.
Analizując źródła wzrostu można zauważyć, że struktura wzrostu wartości dodanej jest podobna jak w przypadku wzrostu zatrudnienia i produkcji globalnej. W największym stopniu motorem dla polskiej gospodarki będą kolejno: inwestycje kolejowe, lotniskowe i drogowe.
