Po dwóch latach z nadwyżką, 2022 przyniósł deficyt budżetowy na poziomie 8,2 mld zł (vs nadwyżka 17,4 mld zł w 2021). Jest to pochodną słabszego wzrostu dochodów samorządów w 2022 (mimo dodatkowych 13,7 mld zł, które trafiły na konta JST w 4q22), przy jednoczesnym silnym wzroście wydatków. Deficyt budżetowy gmin wyniósł 3,7 mld zł, miast na prawach powiatu 4,4 mld zł, a powiatów ziemskich blisko 1 mld zł. Jedynie województwa wypracowały nadwyżkę budżetową w wysokości 0,9 mld zł.
Zobacz także: Dotacje i subwencje dla JST: wzrost absorpcji środków UE
55% samorządów wykazało w 2022 deficyt budżetowy (vs 13% w 2021). Znacznie gorszą wartość tego wskaźnika odnotowano w grupie miast na prawach powiatu (86% vs 26% w 2021) i gmin miejskich (68% vs 16% w 2021).
SPADEK NADWYŻKI OPERACYJNEJ DO 26,8 MLD ZŁ
Nadwyżka operacyjna JST (tj. różnica między dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi), pokazująca zdolność JST do spłaty zobowiązań i finansowania inwestycji, zmniejszyła się w 2022 o 26,8% (do 26,8 mld zł wobec 36,6 mld zł w 2021). Najsilniej nadwyżka operacyjna spadła w powiatach grodzkich (-51,5%) oraz w powiatach ziemskich (-29,4%).
Relacja nadwyżki operacyjnej do dochodów ogółem pokazuje możliwości inwestycyjne JST oraz zdolność do zwiększania wydatków bieżących. Najwyższą wartością tego wskaźnika charakteryzują się województwa (22,7%), a najniższą powiaty grodzkie (4,7%) i jednocześnie w tej grupie samorządów spadek wskaźnika względem 2021 był najwyższy (-4,9 pp).
Niepokojące jest, że aż 77 samorządów wykazało w 2022 deficyt operacyjny (vs 7 w 2021), w tym: 27 gmin miejskich, 21 gmin miejsko-wiejskich, 13 powiatów grodzkich, 9 gmin wiejskich i 7 powiatów ziemskich. Trudna sytuacja budżetowa w największym stopniu dotknęła jednostki miejskie – udział samorządów z deficytem operacyjnym był najwyższy w grupie powiatów grodzkich (20% wszystkich jednostek tego rodzaju) i gmin miejskich (11%), a w pozostałych grupach samorządów, z wyjątkiem województw (wszystkie wykazały nadwyżkę operacyjną), mieścił się w przedziale 1-3%.
***Materiał pochodzi z raportu PKOBP: Finanse JST, którego pełną zawartość możesz zobaczyć i pobrać klikając w poniższy przycisk:
