- Jaką rolę odgrywa na rynkach światowych USD?
- W jaki sposób dolar staje się bronią?
- Czy USA szpiegują poprzez SWIFT?
- Czy dolar amerykański będzie bezpieczną przystanią?
Dolar amerykański jest trwałym elementem obecnego systemu finansowego. Jest globalną walutą rezerwową i wiążą się z tym pewne korzyści, ale i obowiązki, to ma i wady i zalety dla USA. Wśród zalet jest m.in. możliwość łatwego finansowania długu i deficytu przed USA.
Poza tym, de facto USA mają wielką kontrolę nad USD, szczególnie w formie elektronicznej. Przekonał się o tym swego czasu bank centralny Afganistanu, po tym jak opanowali kraj Talibowie, posiadane przez niego na rachunkach USD po prostu… zostały zamrożone. Ten przykład pokazuje, że dolary można trzymać, ale tak naprawdę się ich nie posiada.
Dlatego USA z łatwością odcięły Rosję od systemu dolarowego. O tym w jaki sposób dolar jest wykorzystywany jako swego rodzaju broń opisała dziennikarka Saleha Mohsin w książce „Paper Soldiers: How the Weaponization of the Dollar Changed the World Order”. Gościła ostatnio w podkaście Odd Lots i warto zapoznać się z niektórymi jej wypowiedziami.
Dolar jako rodzaj broni
Saleha Mohsin zafascynowała się dolarem gdy przeczytała gdzieś stwierdzenie, że „wiara w demokrację i wiara w rynki idą w parze”. Wtedy pomyślała, że dolar jest częścią amerykańskiej demokracji, a ona jest w pewnym sensie częścią dolara.
Mohsin w „Paper Soldiers” podkreśla, że sekretarze skarbu i inni urzędnicy federalni, oraz oczywiście prezydent USA, są w dużej mierze odpowiedzialni za to, co dzieje się z USD. Mogą na niego wpływać własnymi słowami. W podkaście Odd Lots przywołała postać byłego prezydenta USA Donalda Trumpa, który wiele razy próbował celowo manipulować kursem dolara za pomocą swoich wypowiedzi, m.in. na temat dedolaryzacji.
Mohsin przyznaje, że to absolutnie niesamowite, że dolar jest walutą, której używają podmioty gospodarcze i publiczne na całym świecie do rozliczania handlu. „To daje USA niesamowitą władzę w wymiarze handlu międzynarodowego. Pytanie jakie są w ogóle granice tego, co USA mogą zrobić w ramach sieci dolarowej w zakresie transferów wartości i informacji. Są trochę takim finansowym globalnym policjantem” – uważa autorka „Paper Soldiers”.
Niestety, czasami USA przekonują się, że używanie dolara jako broni ma nieprzewidziane konsekwencje. Przywoływany jest przykład sankcji nałożonych na rosyjskiego oligarchę Olega Dierpiaskę, który był właścicielem większościowego pakietu akcji Rusal - jednego z największych producentów aluminium na świecie. „Departament Skarbu USA przekonał się na własnej skórze, że być może przesadził z sankcjami. Sankcje nałożone na Dieripaskę uderzyły rykoszetem w wielu dostawców metali, i doprowadziły do upadku wielkiej huty w Irlandii” – przypomina Mohsin.
Zobacz także: Kryzys cen mieszkań - od 40 lat nie było tak źle na rynku nieruchomości
Notowania USD/CHF od 1971 roku
Źródło: TradingView
USA mają swój wywiad finansowy
Dziennikarka uważa, że zwykle w Waszyngtonie istnieje ogromna wola polityczna, aby stosować sankcje gospodarcze i uczynić je jeszcze bardziej wyrafinowanymi, niż kiedykolwiek wcześniej.
„Globalna wojna z terroryzmem nie rozpoczęła się od czołgów wjeżdżających do jakiegoś kraju lub amerykańskich żołnierzy w butach uderzających gdzieś w ziemię. Rozpoczęła się 24 września 2001 roku, gdy George W. Bush jednym pociągnięciem pióra dał Departamentowi Skarbu USA uprawnienia do uzbrojenia dolara i do wykorzystania dolara, aby dowiedzieć się, w jaki sposób terroryści sfinansowali ataki z 11 września 2001. W ramach tego śledztwa USA odkryły, że mają wielkie możliwości co do śledzenia przepływów pieniężnych. Zdały sobie sprawę, że mogą stosować prewencję. Od 2001 roku amerykańskie sankcje stają się coraz bardziej wyrafinowane. Departament Skarbu stworzył jednostkę zwaną Jednostką ds. Terroryzmu i Wywiadu Finansowego, i to jest de facto wywiad finansowy w Departamencie Skarbu. Tak więc Departament Skarbu USA jest jedynym ministerstwem finansów na świecie z własną jednostką wywiadowczą” – mówi Mohsin.
Zdaniem Mohsin, sankcje to środek gdzieś pomiędzy wojną a dyplomacją. „Sankcje oznaczają, że dyplomacja nas zawiodła, ale nie jesteśmy gotowi na prawdziwą wojnę. To jest trzecia, środkowa droga. I to jest całkiem tanie rozwiązanie. To jest dobra opcja, gdy dyplomacja nie działa. Oczywiście, system dolarowy umożliwia dobre działanie tego narzędzia” – mówi publicystka.
Niezwykle ważnym narzędziem USA jest system SWIFT. „Jest to w zasadzie Gmail systemu bankowego. To w ramach tego systemu banki komunikują się ze sobą. I ten system w teorii gwarantuje prywatność. Jednak po wydarzeniach z 11 września 2001 roku doszło do wyłomu w murze chroniącym dane. Mohsin twierdzi, że były prezes Fed Alan Greenspan był mocno przeciwny korzystaniu z danych z systemu SWIFT, jednak od 2006 roku Departament Skarbu USA zaczął potajemnie pozyskiwać różne informacje z tego systemu.
Czytaj także: Czy Joe Biden kłamał? Praca w USA wcale nie taka łatwa, ale bezrobocie najniższe od… 55 lat
Udział walut w SWIFT
Źródło: Statista
Są znaki, że dolar traci moc
Obecna pozycja USD ma swoje źródła w konferencji w Breton Woods. Wtedy szerokie kręgi polityków i ekonomistów uznały, że dolar amerykański może stać się aktywem rezerwowym całego świata. „USA stały się wtedy czymś w rodzaju Herkulesa w kołysce. Przejęły rolę globalnego supermocarstwa, do której zmierzały od dziesięcioleci, ale chyba jeszcze nie do końca były na to gotowe. Pomogły stworzyć strukturę Banku Światowego, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, naciskały na globalizację i integrację gospodarczą świata. USA były przekonane, że handel powstrzyma wojny. Jednocześnie wierzyły w to, że tam gdzie będzie trafiał dolar, tam będzie bogactwo i demokracja. Jednak z perspektywy czasu wiemy już, że to tak nie działa” – stwierdza Mohsin.
Co dalej z USD? W opinii Mohsin, USA nie mają już takiej samej mocnej pozycji na mapie gospodarczej świata, jak 10 lat temu. Według niej, przyczynił się do tego m.in. Donald Trump. Oczywiście, USA wciąż stosują sankcje, jak w przypadku Rosji po lutym 2022, jednak obecna administracja przyjęła nieco defensywną postawę, jeśli chodzi o mówienie o dolarze – wskazuje publicystka. Zwraca uwagę, że obecna szefowa Departamentu Skarbu Janet Yellen, czy też czołowy urzędnik Fed Christopher Waller w przemówieniach podkreślali, że sankcje przeciwko Rosji… nie są zagrożeniem dla USD. „Skoro o tym mówią, to znaczy, że to analizują. To oznacza, że mogą się pojawiać pewne zależności między sankcjami a siłą USD. Czyli to narzędzie przemocy ekonomicznej, jaką jest dolar, zaczyna słabnąć, tracić swoją moc” – wskazuje Mohsin.
Według Mohsin, wielką próbą dla dolara będzie kolejny wielki kryzys finansowy.
„Co się wtedy stanie? W ostatnich dekadach, gdy pojawiała się wielka niestabilność, kapitał uciekał w kierunku dolara. Czy dolar znów okaże się bezpieczną przystanią?” – pyta Mohsin.
