Gwałtowny wzrost zainteresowania cyfrowymi płatnościami sprawił, że zdecentralizowana technologia blockchain stała się bodźcem do zaangażowania banków centralnych we własną walutę cyfrową, która może nawet zastąpić gotówkę. Chiny są liderem w rozwoju własnej waluty cyfrowej i stale rozwijają swój pilotażowy program znany jako DC/EP („waluta cyfrowa i elektroniczne płatności”). System walut cyfrowych może zaoferować wiele korzyści w postaci: szybszego, bezpieczniejszego i wydajniejszego systemu płatności. Nie należy również zapominać o dodatkowych ryzykach.
CBDC (central bank digital currency), czyli waluta cyfrowa banku centralnego jest „nową formą pieniądza wyemitowanego przez bank centralny i ma służyć jako prawny środek płatniczy”. Z księgowego punktu widzenia zaraz po gotówce i depozytach jest to trzecia forma pasywów dla banków centralnych. Jak sama nazwa wskazuje – cyfrowa i wyemitowana przez bank centralny- to niezbędne komponenty dla wszystkich walut cyfrowych. Inne aspekty CBDC wśród poszczególnych banków centralnych mogą się różnić. Waluty cyfrowe mogą być używane w pierwszej kolejności tylko przez banki centralne i instytucje finansowe, dopiero później mogą być dostępne dla gospodarstw domowych i firm (M0).
Dlaczego banki centralne chcą stworzyć waluty cyfrowe?
a) Redukcja kosztów.
Wytworzenie, przechowywanie oraz transport to główne koszty dla gotówki. Pandemia COVID-19 sprawiła, iż gotówka stała się potencjalnym nośnikiem chorób.
b) Niższe i bardziej wydajne płatności, w tym płatności międzynarodowe.
Fundamentalną przewagą dla walut cyfrowych mogą być niższe koszty i większa wygoda w dokonywaniu transakcji. Chiny i kraje rozwinięte mają wydajny system płatności, lecz część krajów rozwijających nie posiada takich rozwiązań. Koszty międzynarodowych płatności nadal są wysokie, a dla gospodarstw domowych mogą wynieść nawet 7%.
c) Zwiększenie stabilności systemu płatniczego
Obecne elektroniczne systemy płatności zdominowane są i skoncentrowane wokół prywatnych firm. CBDC może zwiększyć konkurencję dla liderów rynku.
d) Lepszy dostęp do informacji
CBDC umożliwi szybką weryfikację transakcji, co może potencjalnie przełożyć się na szybsze i lepsze wykrywanie działań podejrzanych o pranie pieniędzy lub unikaniu płacenia podatków
e) Monitoring gospodarczy.
Oprócz lepszego dostępu do informacji o transakcjach, CBDC może dostarczyć zagregowanych danych dotyczących bieżącej kondycji gospodarek.
f) Ochrona i wzmocnienie suwerenności monetarnej
g) Promocja „finansowego włączenia”
Waluta cyfrowa i elektroniczne płatności zapewniają bezpieczeństwo i nie wymagają konta bankowego. Tego typu rozwiązania mogą być atrakcyjne dla krajów, które mają ograniczony dostęp do usług bankowych
h) Ułatwienie zmian w polityce monetarnej
Duża łatwość w zastąpieniu depozytów bankowych na CBDC może wpłynąć na korzystniejsze limity i prowizje w transakcjach, oprocentowanie depozytów i lepsze warunki umów kredytowych. CBDC może również ułatwić wprowadzenie ujemnych stóp procentowych.
i) Połączenie z indywidualnymi kontami CBDC może umożliwić bezpośrednie zasilenie kont gospodarstw domowych.
Kolejne interwencje banków centralnych mogą objąć obywateli.
j) Wspieranie innowacji
Banki centralne mogą stworzyć platformy dla dalszych innowacji w płatnościach i usług finansowych. CBDC może być potencjalnie oparte o stopę procentową (pozytywną lub negatywną) oraz zaawansowane funkcje takie jak „smart kontrakty” oparte o technologię rozproszonych rejestrów.
Jakie są ryzyka związane z walutą cyfrową?
a) Ryzyko ataków hackerskich i oszustw.
b) Ryzyko dodatkowej konkurencji dla banków komercyjnych.
Jeżeli CBDC zapewni większe bezpieczeństwo, lepszą płynność i lepsze oprocentowanie to gospodarstwa domowe oraz przedsiębiorstwa zrezygnują z bankowości komercyjnej. W sytuacji ekstremalnej może dojść do "runu" na banki co wywoła znaczne ograniczenie podaży kredytu, a nawet bankructwa. Aby ograniczyć takie sytuacje PBOC i inne banki centralne mogą wprowadzić limity dla CBDC.
c) Cyfrowa „dolaryzacja”
W teorii, powszechnie uznana waluta cyfrowa CBDC może być atrakcyjnym substytutem lokalnej waluty.
Goldman Sachs przedstawia aż dziesięć argumentów stojących za wprowadzeniem CBDC. Jedenastym argumentem mogłoby być wprowadzenie cyfrowych lokalnych walut, które stałyby się „kropką nad i” w totalnym przejęciu kontroli nad wszystkimi transakcjami na świecie. Aby do tego doszło w pierwszej kolejności musiałoby dojść do dużych zmian w sektorze bankowym. Banki, które będą chciały konkurować z CBDC prawdopodobnie będą zmuszone do współpracy z bankami centralnymi w oparciu o „smart kontrakty” lub udostępnianie innowacyjnych płatności na platformach banków centralnych. Kolejny kryzys finansowy i bankructwa instytucji finansowych mogą tylko przyspieszyć wprowadzenie CBDC, a ludzie którzy stracą wiarę do banków komercyjnych szybko zaufają w „walutę cyfrową banków centralnych” stworzoną przez instytucje, które od wielu lat są odpowiedzialne za coraz większe dysproporcje pomiędzy najbogatszymi a pozostałymi klasami społecznymi.
