- Co to jest waloryzacja ZUS?
- Czy ZUS inwestuje nasze pieniądze?
- Ile zarabiają fundusze emerytalne na giełdzie?
Jakub Dymek nieco manipuluje…
Jakub Dymek w niedawnym materiale („Polski system emerytalny nie upadnie. Emerytury są bezpiecznie”) opublikowanym na kanale Krzysztofa Stanowskiego, stwierdza (8 minuta), że “środki zgromadzone w systemie publicznym pracują na nas i to pracują dużo bardziej efektywnie niż to, co chcieliby myśleć ci deklarujący, że sami sobie odłożą na emeryturę bez pomocy państwa”.
Autor odnosił się do poniższej grafiki:
-Ja się pytam, gdzie z obrazka wynika, że te środki cokolwiek zarobiły (pracują)? Jest pokazana wartość 100 zł gdyby na przestrzeni lat indeksować tę kwotę poprzez stopę waloryzacji w ZUS vs stopy zwrotu wybranych aktywów. - pisał na portalu X, analityk Marcin Tuszkiewicz.
Ale od początku: Jak właściwie funkcjonuje proces waloryzacji?
Jak działa waloryzacja ZUS?
Według informacji przekazanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, wskaźniki waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne na przyszłe lata lub kwartały, zgodnie z art. 25 ust. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, są ogłaszane przez Ministra odpowiedzialnego za sprawy zabezpieczenia społecznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" do 25. dnia miesiąca poprzedzającego termin waloryzacji składek za rok lub kwartał. Sam proces waloryzacji polega na pomnożeniu kwoty świadczenia oraz podstawy jego obliczenia przez ustalony wskaźnik waloryzacji.
Widzimy więc wyraźnie, że stopa waloryzacji jest z góry ogłaszana. Od czego więc zależy jej wysokość?
Sejm.gov.pl wskazuje, że waloryzacja emerytur i rent to prawnie ustalony mechanizm podnoszenia nominalnej wartości świadczeń emerytalnych i rentowych, który ma na celu kompensację ich utraty wartości realnej spowodowanej głównie inflacją. - Waloryzacja ma charakter mieszany tzn. cenowo-płacowy - o wzroście świadczeń emerytalno-rentowych decyduje wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych (ogółem lub dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów) i realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia. - czytamy.
Zobacz także: Zagraniczni inwestorzy nie kupują polskich obligacji. Dług skarbu państwa w rękach Polaków
Dochodzimy do kluczowego punktu: regulacje te nie przewidują, że emerytury rosną dzięki inwestowaniu. ZUS nie inwestuje składek na rynkach finansowych. Zamiast tego, po prostu - corocznie je waloryzuje. — Fundusz Ubezpieczeń Społecznych ze względu na swoją specyfikę nie posiada nadwyżek finansowych umożliwiających lokowanie w długim terminie (wydatki na świadczenia pokrywane są z bieżących wpływów ze składek uzupełnionych środkami z dotacji z budżetu państwa). Krótkoterminowe, płynnościowe nadwyżki środków FUS lokowane są w lokaty O/N (over night) na rynku międzybankowym — tłumaczył Paweł Żebrowski, rzecznik ZUS.
- Z perspektywy odbiorcy emerytury to nie ma żadnego znaczenia, rośnie - rośnie i gra gitara. - pisał Tuszkiewicz. Ale z perspektywy słów ma ogromne znaczenie, bo w rzeczywistości waloryzacja ma rekompensować utratę wartości nabywczej pieniądza (inflacja) i urealniać emerytury do rzeczywistości polskiej (element wzrostu średniego wynagrodzenia). Wykres nie pokazuje, że ZUS zarabia i tym się dzieli, a tak słowa prowadzącego będą w dużej mierze odebrane. - dodał.
Zobacz także: Kredyt na Start zachwalany przez dużego dewelopera. Absurdalna opinia
Patrzmy i uczmy się od Norwegów!
Norweski Państwowy Fundusz Emerytalny (Statens pensjonsfond) d początku stycznia do końca czerwca 2024 roku wygenerował zysk w wysokości 1,48 biliona koron norweskich (NOK) o, co odpowiada około 540 miliardom złotych PLN. To państwo zarobiło więc dla każdego obywatela 96 tys. PLN w pół roku. Taki imponujący wynik jest efektem zarówno olbrzymiego kapitału zgromadzonego przez fundusz, jak i korzystnej sytuacji na globalnym rynku akcji. Warto pamiętać, że zysk osiągnięty przez fundusz nie zostanie obecnie wypłacony bezpośrednio każdemu obywatelowi Norwegii. W rzeczywistości, to korzystna wiadomość, ponieważ większość zysków jest reinwestowana, co pozwala na ich dalsze pomnażanie. Rozsądne inwestowanie (!) poskutkowało tym, że obecnie jest to największy na świecie fundusz majątkowy.
Marcin Tuszkiewicz o rozumieniu finansów w mediach:
Modne tematy finansowe przyciągają komentatorów, którzy nie wiedzą jak czytać wykresy, które przedstawiają. Ten problem jest dość powszechny, zwłaszcza, że zwykle wiąże się to z przekazaniem pewnej narracji. Taka sama informacja, może mieć dwa oblicza - wystarczy ją odpowiednio obrobić. Dla przykładu wybierzmy wykres z forsal.pl związany z artykułem "ZUS lepszy od rynku. Waloryzacja kontra stopy zwrotu z akcji, obligacji i wyniki OFE", który wprawdzie został opublikowany w lutym 2023 roku, ale ostatnio wyciągnięto go na tapet (wykres z pierwszego nagłówka).
W dość szczegółowym artykule wyjaśniono, poprzez słowa Marcina Wojewódki, założyciela kancelarii Wojewódka i Wspólnicy, a także byłego wiceprezesa ZUS, że zestawianie waloryzacji ZUS ze stopą zwrotu aktywów rynkowych jest mylne: "Nie porównywałby tempa waloryzacji składek w ZUS ze stopami zwrotu z obligacji czy akcji, bo to jak porównywanie jabłek z gruszkami. Tempo waloryzacji wyznaczył ustawodawca w przepisach prawa, natomiast kursy akcji i obligacji podlegają okresowo znaczącym wahaniom w efekcie działania popytu i podaży. To naturalne zachowanie dla rynków finansowych".
Warto nadmienić, że porównanie zostało dokonane w najgorszym możliwym momencie dla giełdy - kiedy za naszą wschodnią granicą wybuchła wojna, ponieważ wykres dotyczy okresu do 2022 roku włącznie. Co silnie wpłynęło na inflację, która i tak była wysoka po pandemii COVID19. Patrząc na 10-letnią stopę zwrotu indeksu sWIG80 total return (uwzględniającego dywidendy), stopa zwrotu wynosi 186%, więc niewiele mniej niż wskazywane wcześniej waloryzowane składki ZUS.
Można więc odnieść wrażenie, że artykuł jest wręcz sponsorowany przez ZUS, aby zachęcić do odkładania na emeryturę właśnie w tej instytucji. Podchwycił to Jakub Dymek w materiale „Polski system emerytalny nie upadnie. Emerytury są bezpiecznie" stwierdza w 8:20.: „środki zgromadzone w systemie publicznym pracują na nas i to pracują dużo bardziej efektywnie niż to, co chcieliby myśleć ci deklarujący, że sami sobie odłożą na emeryturę bez pomocy państwa".
Jako dowód przedstawiając wykres, który pokazałem wcześniej. Po pierwsze, nie wskazał, że dane są stosunkowo stare, z wyjątkowo burzliwego okresu, a przede wszystkim nie mają nic wspólnego z "pracowaniem". ZUS bowiem nie inwestuje środków, a jedynie przekazuje z rąk do rąk. W skrócie mówiąc, dla przeciętnego słuchacza, który ma zaufanie do prowadzącego, nie potrzeba nic więcej: Jest słowo, obrazek, który je rzekomo potwierdza - wygląda porządnie, z profesjonalnego serwisu internetowego. Nic tylko uwierzyć, że ZUS lepiej zarządza pieniędzmi niż my sami.
Niestety, żyjemy w świecie, gdzie weryfikacja treści jest coraz trudniejsza, ponieważ jest jej zwyczajnie za dużo. Warto jednak aspekty finansowe rozważać zawsze dwa razy. Tak jak umowę na kredyt hipoteczny należy czytać od deski do deski. Tylko kto to robi? Mam nadzieję, że Ty!
