W kolejnym artykule z cyklu "Sprawozdania finansowe dla inwestorów" chciałbym powiedzieć Wam nieco więcej o elementach, które tworzą sprawozdanie finansowe. Zrozumienie jaką wartość informacyjną niesie dla inwestora każdy z nich okaże się niezwykle pomocne podczas późniejszego przeprowadzania analizy fundamentalnej.
Elementy sprawozdań finansowych
Po omówieniu rodzajów sprawozdań finanowych przyszła kolei na elementy sprawozdania finansowego. Sprawozdanie finansowe nie jest jednorodne. Składa się ono z kilku odrębnych, choć powiązanych ze sobą elementów. W poniższej tabeli zawarłem elementy sprawozdania według różnych standardów sprawozdawczości finansowej. W dalszej części chciałbym Wam je krótko scharakteryzować, a także omówić główne różnice między standardami polskimi i międzynarodowymi.
Bilans
Bilans jest zestawieniem aktywów i pasywów. Aktywa są niczym innym, jak po prostu posiadanym majątkiem. Zdefiniowanie pasywów potrafi nastręczyć problemów nawet naukowcom. Dla potrzeb tego tekstu oraz prowadzenia analiz, o których będę pisał później wystarczy nam stwierdzenie, że pasywa określają źródła finansowania majątku.
Rachunek zysków i strat
Podstawowy element sprawozdania. Dowiesz się z niego o osiągniętych przychodach i poniesionych kosztach. Wypadkową przychodów i kosztów jest wynik finansowy. Wynik ten po uwzględnieniu jego obowiązkowych obciążeń stanowi element pasywów bilansu.
Rachunek zysków i strat może być sporządzany w dwóch wariantach, które różnią się sposobem prezentacji działalności operacyjnej, czyli podstawowej działalności jednostki.
Informacja dodatkowa
Moim zdaniem kluczowa część sprawozdania, której wartość bywa często niedoceniana. Zawiera ona opis przyjętych podczas sporządzania sprawozdania zasad rachunkowości. Dodatkowo zawiera szczegółowe objaśnienia do poszczególnych pozycji. Dzięki temu dużo łatwiej będzie Ci zrozumieć w jaki sposób powstały takie, a nie inne wartości wykazane w sprawozdaniu. Informacja dodatkowa to w mojej opinii klucz do sprawozdania finansowego. Warto uważnie się z nią zapoznać, pomimo tego, że w przypadku wielu analiz jest traktowana po macoszemu. Zapoznanie się z nią umożliwia podejmowanie odpowiedzialnych i przemyślanych decyzji inwestycyjnych.
Cash flow
Rachunek przepływów pieniężnych (cash flow) to niezwykle istotny element sprawozdania. Informuje on o przepływach pieniężnych w ujęciu kasowym, czyli zgodnie z faktycznymi przepływami środków pieniężnych. Jest to cecha, która odróżnia go od rachunku zysków i strat, który ujmuje zdarzenia gospodarcze memoriałowo. Memoriałowe podejście oznacza, że osiągnięcie przychodów lub poniesienie kosztów nie jest uzależnione od faktycznych przepływów gotówkowych.
Zastanówmy się jakie są skutki takiego podejścia. Otóż jednostka, np. spółka notowana na GPW może wykazać księgowy zysk (memoriałowo), lecz zysk ten będzie związany z posiadaniem należności od kontrahentów. Spółka osiąga zysk niezależnie od tego czy będzie w stanie te należności ściągnąć. Historia zna wiele przykładów przedsiębiorstw osiągających księgowe zyski, a upadających z powodu braku gotówki. Dlatego właśnie informacja o faktycznych przepływach gotówki jest tak ważna dla inwestora.
Cash flow może być sporządzany dwoma metodami. Różnią się one od siebie sposobem obliczania przepływów z działalności operacyjnej.
Zestawienie zmian w kapitale własnym
Na koniec zostawiłem element, który uważam za najmniej istotny z punktu widzenia inwestora. Nie twierdzę, że zestawienie zmian w kapitale własnym jest nieistotne. Po prostu przekazuje ono inwestorowi mniejszą ilość użytecznych informacji niż pozostałe elementy sprawozdania. Informuje ono o tym, jakie zmiany zaszły w strukturze kapitału własnego jednostki.
Różnice w sprawozdaniach według polskich i międzynarodowych standardów
Sprawozdania sporządzane według polskich przepisów (głównie ustawa o rachunkowości) różnią się w pewnym stopniu od tych sporządzonych według standardów międzynarodowych. Pozwoliłem sobie na pominięcie niektórych zagadnień, żeby wszystko to było bardziej zrozumiałe.
Pierwszą z różnic jest to, że można spotkać się z odmiennym nazewnictwem poszczególnych elementów sprawozdania, choć ma ono generalnie podobną konstrukcję. MSR dopuszczają inne nazewnictwo niż podane w standardach, w związku z czym możesz spotkać się z różnymi nazwami poszczególnych części sprawozdania w zależności od spółki. W polskich przepisach generalnie rzecz biorąc taka możliwość nie występuje. Są wyjątki od tej reguły, ale nie są one istotne z punktu widzenia inwestora. Ogólnie przyjęte nazwy podałem w tabeli na początku artykułu.
Po drugie, według polskich przepisów obowiązek sporządzania zestawienia zmian w kapitale własnym i rachunku przepływów pieniężnych mają tylko niektóre podmioty. Chodzi tu o te z nich, które podlegają obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta. Należą do nich spółki akcyjne. W Międzynarodowych Standardach Rachunkowości kompletne sprawozdanie składa się z wszystkich wymaganych części.
Po trzecie, według sprawozdań zgodnych z MSR, obok zysków i strat mogą występować inne całkowite dochody. Skutkuje to możliwością sporządzania osobno rachunku zysków i strat, a osobno sprawozdania z innych całkowitych dochodów. Można też połączyć te sprawozdania w jedno. W polskich przepisach występuje jedynie rachunek zysków i strat.
Ważne jest, abyś rozumiał/a, że w spółkach, które sporządzają sprawozdania według międzynarodowych standardów, poza zyskiem występują jeszcze inne całkowite dochody, które wpływają na wyniki finansowe spółki.
W kolejnych artykułach opiszę każdy z elementów sprawozdania bardziej szczegółowo, zaczynając od wyjaśnienia aktywów bilansu.
