Sprawa największego polskiego brokera, jakim jest X-Trade Brokers, rekordowej kary nałożonej na niego przez Komisję Nadzoru Finansowego za stosowanie tzw. asymetrycznej dewiacji przy realizacji zleceń i rzekomych strat poniesionych przez jego klientów staje się coraz głośniejsza. W zeszłym tygodniu fundacja Trading Jam poinformowała o wysłaniu w imieniu poszkodowanych klientów brokera wezwanie do zapłaty na kilkanaście milionów złotych. Kilku blogerów i szkoleniowców ze środowiska traderskiego zapowiedziało poparcie akcji Trading Jam i jednoczesne zawieszenie współpracy z XTB do momentu wyjaśnienia sprawy. Naczelny Sąd Administracyjny wciąż rozpatruje skargę kasacyjną wniesioną przez XTB w sprawie niemal 10 mln kary finansowej nałożonej w zeszłym roku przez KNF. W reakcji na coraz bardziej zaostrzający się kryzys wizerunkowy, XTB wydało również oświadczenie, w którym odpowiada m.in. na zarzuty Fundacji Trading Jam.
O co chodzi w całym zamieszaniu?
Wszystko zaczęło się jeszcze w listopadzie 2017 r., kiedy media obiegła informacja o tym, że warszawska prokuratura na wniosek KNF prowadzi śledztwo w sprawie rzekomych nadużyć, których dopuścił się największy polski broker XTB. Chodziło o stosowanie tzw. mechanizmu asymetrycznej dewiacji przy realizacji zleceń instant, co mogło być działaniem na niekorzyść klientów. W największym skrócie, chodziło o to, że przy otwieraniu pozycji „z ręki”, w przypadku nagłej zmiany ceny, XTB aktywowało zlecenia po tej niekorzystnej dla klientów, jednocześnie odrzucając te, w których cena nie była korzystna dla brokera. Zarzuty KNF dotyczyły okresu 2014-2015. Po medialnej burzy, sprawa ucichła na prawie rok, aż do 19 września 2018 r., kiedy to KNF poinformował o nałożeniu na X-Trade Brokers rekordowej kary w wysokości 9,9 mln złotych.
Kara została przyznana za stosowanie asymetrycznego odchylenia w zleceniach instant w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 31 maja 2015 r. oraz stosowanie parametru opóźniającego (ang. delay), wstrzymującego na pewien czas (mierzony w milisekundach) egzekucję zleceń wybranych klientów w okresie od 2014 r. do 15 marca 2016 r.
XTB zgodnie z prawem zapłacił karę finansową i odwołał się od decyzji KNF do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. WSA na początku czerwca 2019 r. oddalił zażalenie brokera i utrzymał nałożoną przez Komisję karę finansową. Wyrok nie był prawomocny, zaś XTB wniósł skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Postępowanie kasacyjne prowadzone przez WSA wciąż trwa. Na kilka miesięcy przed wyrokiem WSA, Fundacja Trading Jam opublikowała list otwarty do KNF, w którym domagała się upublicznienia wyników kontroli, która została przeprowadzona w XTB w latach 2014-2016. Gdyby nawet Komisja zdecydowała się upublicznić wyniki kontroli (co samo w sobie jest mało prawdopodobne), to nie miałaby prawa tego zrobić, ponieważ sprawa cały czas jest przedmiotem postępowania sądowego prowadzonego obecnie przez Naczelny Sąd Administracyjny.
Jak twierdzi prezes Fundacji Trading Jam Rafał Zaorski, zapłacenie niemal 10 mln kary przez XTB nie kończy sprawy - regulator otrzymał pieniądze, ale wg Zaorskiego to klienci brokera są stratni. Stąd też pomysł Trading Jam na przesłanie największemu polskiemu brokerowi polecenia zapłaty w imieniu rzekomo poszkodowanych traderów.
XTB nie poczuwa się do odpowiedzialności za straty klientów
W środę 23 października XTB wydało oświadczenie, w którym przedstawione zostało stanowisko zarządu wobec opisanych wcześniej zarzutów. Broker zapewnia w nim, że stosowanie mechanizmu asymetrycznej dewiacji przy realizacji zleceń typu instant w latach 2014-2015 nie skutkowało ponoszeniem strat przez klientów, ani nie było źródłem zysków spółki. XTB jako dowód na to podaje samo uzasadnienie nałożenia kary finansowej przez KNF - Komisja ukarała brokera za nieinformowanie klientów o dokładnym sposobie wykonywania zleceń w modelu instant, co zostało zakwalifikowane przez regulatora jako świadczenie usług maklerskich bez uwzględnienia najlepiej pojętego interesu klienta (co jest naruszeniem art. 83a ust. 3 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi). W uzasadnieniu KNF nie ma natomiast żadnej wzmianki o narażeniu klientów na straty finansowe, co XTB podejmuje w ramach swojej linii obrony.
Ponadto, broker powołuje się na niezależne ekspertyzy wykonane na zamówienie, autorstwa pracowników naukowych Uniwersytetu Szczecińskiego i UMCS w Lublinie oraz firm doradczych Ground Frost oraz Roland Berger. W żadnej z ekspertyz korelacja pomiędzy stosowaniem przez XTB parametru asymetrycznej dewiacji przy realizowaniu zleceń a wynikami finansowymi klientów brokera nie została dowiedziona.
Oprócz tego, XTB w ramach swojej obrony zauważa, że asymetryczne odchylenie przy zleceniach instant do września 2016 r. było standardową praktyką rynkową wśród brokerów CFD, mającą na celu zmniejszenie liczby odrzuceń i przyśpieszenie ich realizacji. Co więcej, nie było ono w żaden sposób zakazane, aż do przyjęcia przez KNF uchwały Wytyczne dotyczące usług maklerskich na rynku OTC instrumentów pochodnych (nr 352/2016) w maju 2016 r. X-Trade Brokers w swoim oświadczeniu przypomina, że całkowicie zrezygnował ze stosowania parametru asymetrycznej dewiacji przy realizowaniu zleceń instant już w połowie 2015 r., jako jeden z pierwszych brokerów w Polsce. Miało to miejsce na ponad rok przed wejściem w życie nowych przepisów, które zakazywały stosowania tej praktyki.
W swoim oświadczeniu X-Trade Brokers stanowczo odcina się od zarzutów o prowadzenie działań będących źródłem strat jego klientów, zapowiadając również podjęcie kroków prawnych wobec osób i instytucji, które wprowadzają opinię publiczną w błąd.
