W świetle sprawozdań F‐01/I‐01 GUS rekordowo wzrósł zagregowany wynik finansowy sektora przedsiębiorstw za I kw. 2021 r., osiągając rekordową w historii wartość. Poprawie sprzyjało dalsze ożywienie sprzedaży, koszty rosnące wyraźnie wolniej niż przychody oraz bardzo wysokie zyski na pozostałej działalności.
Dynamikę wzrostu zwiększała również niska baza odniesienia
W efekcie w I kw. 2021 r. wynik na sprzedaży przedsiębiorstw zwiększył się o 69% r/r (o 20,8 mld zł ‐ do rekordowego poziomu 50,9 mld zł), zaś wynik finansowy netto był o 153,7% wyższy (wzrost o 28,5 mld zł do rekordowego poziomu 47,1 mld zł). Koszty sprzedanych produktów rosły w I kw. br. wyraźnie wolniej niż przychody (o 7,7% r/r wobec 10,1% r/r wzrostu odpowiadających im przychodów), przy czym można szacować7, że krótkookresowe koszty stałe zwiększyły się w tym okresie o 5,1% r/r, natomiast koszty zmienne wzrosły o 8,8% r/r. Tempo wzrostu kosztów w I kw. br. najbardziej ograniczały relatywnie wolniej rosnące wydatki na towary przeznaczone do dalszej odsprzedaży, płace oraz na usługi obce. Koszty zakupionych towarów zwiększyły się bowiem w I kw. o 7,7% r/r, a zatem słabiej niż sprzedaż (która wzrosła o 10,1% r/r).
Koszty wynagrodzeń wzrosły w I kw. o 5,6% r/r.
Wydatki na usługi obce zwiększyły się natomiast o 7,4%, przy czym spadły one w branżach objętych obostrzeniami, jak też w górnictwie i budownictwie. W I kw. szybciej niż przychody rosły natomiast koszty surowców i materiałów wykorzystywanych do produkcji (wzrost o 10,4% r/r). Poza silnie rosnącym wynikiem na sprzedaży wynik finansowy z całokształtu działalności wyraźnie też zwiększały zyski ze sprzedaży majątku trwałego, zmiany różnic kursowych oraz zyski na sprzedaży aktywów finansowych. W I kw. br. wzrost zysków ze sprzedaży majątku trwałego wynikał jednak w dużym stopniu z pojedynczej transakcji. Korzystnie na wyniki oddziaływał również kurs złotego, dzięki czemu wynik na różnicach kursowych podniósł się w relacji rocznej o 3,4 mld zł O 3,1 mld zł powiększyły wynik operacje finansowe na sprzedaży i aktualizacja wartości aktywów finansowych. Mniejszy niż w trzech poprzednich kwartałach, ale wciąż dodatni efekt na wynik finansowy miały również wyższe dotacje.
Wzrostowi wyniku finansowego towarzyszyło zwiększenie poziomu rentowności
W I kw. zagregowana rentowność obrotu netto wyniosła 5,4%, tj. o 3 pp. powyżej poziomu sprzed roku, i była to wartość wyraźnie przekraczająca trzeci kwartyl rozkładu tego wskaźnika w horyzoncie jego obserwacji (od 1995 r.). Rentowność sprzedaży kształtowała się jeszcze korzystniej – w I kw. wyniosła 6%, tj. i była o 2,1 pp. wyższa od wartości sprzed roku. Mimo dobrej w I kw. br. sytuacji sektora przedsiębiorstw w przekroju branżowym była zróżnicowana. Z jednej strony dotknięte restrykcjami przeciwpandemicznymi branże pozostawały w bardzo słabej kondycji, w szczególności: zakwaterowanie, transport lotniczy, działalność sportowa, działalność związana z wyżywieniem czy turystyka także w I kw. br. ponosiły straty. Z drugiej, straty zanotowało 14 z 76 branż, co oznacza jednak wyraźną poprawę względem sytuacji sprzed roku (straty osiągnęło 21 z 76 branż). Największe wzrosty wolumenu wyniku finansowego odnotował: przemysł paliwowy (ponad 20% udział w przyroście wyniku finansowego brutto całego SPN), telekomunikacja, handel hurtowy, handel pojazdami, produkcja samochodów, produkcja metali i produkcja urządzeń elektrycznych. W przypadku przemysłu, który odnotował największy nominalny wzrost zysków firmy zorientowane na eksport osiągnęły wyraźnie lepsze wyniki niż przedsiębiorstwa oferujące swoje produkty wyłącznie w kraju.
Analiza zmian sytuacji finansowej na poziomie jednostkowym sugeruje,
że pogorszenie nastąpiło przede wszystkim w firmach, które już wcześniej borykały się z problemami ‐ spadki rentowności (pogłębiające się straty) dotyczyły jego lewego krańca rozkładu. Wśród takich firm znalazło się wiele objętych ograniczeniami administracyjnymi, w których wzrost strat wynikał m.in. z silnego spadku przychodów. Wyniki finansowe były również zróżnicowane w klasach form własności. Wyraźny wzrost zysków miał miejsce w sektorze prywatnym (88% udział w przyroście wyniku finansowego brutto SPN), w tym zarówno przedsiębiorstwach należących do kapitału zagranicznego, jak i sektorze prywatnym krajowym. Widocznemu pogorszeniu uległa natomiast sytuacja w spółkach należących do państwowych osób prawnych; zarówno na poziomie zagregowanym, jak i wzrosła liczba firm ponoszących straty. W grupie tej pogorszenie sytuacji dotknęło firny z wielu branż. Wzrosty zysków i wyraźną poprawę rentowności zanotowały zarówno mniejsze, jak i większe podmioty, jednak najsilniejsza poprawa (zarówno w obszarze nominalnego wzrostu zysków, jak i wzrostu rentowności) miała miejsce w firmach największych, zatrudniających ponad 1999 osób (niemal 43% udział w przyroście wyniku finansowego brutto całej populacji). Dotyczyło to głównie przemysłu paliwowego, telekomunikacji i przemysłu motoryzacyjnego.
Do wzrostu rentowności na działalności operacyjnej (w ujęciu rocznym)
w I kw. br. w największym stopniu przyczyniły się: poprawa produktywności pracy oraz efektywności wykorzystania zaopatrzenia w materiały, surowce i usługi obce (zmniejszenie zużycia materiałów, energii i usług obcych, w stosunku do skali produkcji)9. Wolniejszy, niż w poprzednim kwartale, był także wzrost realnych wynagrodzeń (urealnionych wskaźnikiem cen produkcji globalnej sektora przedsiębiorstw niefinansowych). Wzrost rentowności wynikał również ze spadku udziału pozostałych kategorii kosztów (tj. amortyzacji, kosztów podatkowych i pozostałych kosztów operacyjnych) w relacji do dynamicznie rosnącej skali produkcji oraz sprzedaży. Ujemnie na dynamikę rentowności oddziaływało natomiast zahamowanie, obserwowanych przez ostatnie dwa lata, pozytywnych ‐ z tego punktu widzenia ‐ tendencji w kształtowaniu się ceny relatywnej produkcji względem zaopatrzenia (por. rozdział „Ceny producentów”).
W II kw. 2021 r. na skutek aprecjacji złotego spadła opłacalność cenowa eksportu,
ale wciąż kształtowała się na relatywnie dobrym poziomie. Równocześnie bieżący kurs złotego nie stanowił istotnej bariery rozwoju przedsiębiorstw. W II kw. 2021 r. opłacalność eksportu rozliczanego w euro i dolarze spadła o odpowiednio 1,6 i 3,1 pp. kw/kw. Odsetek eksporterów informujących o nieopłacalnym eksporcie oraz średni udział nieopłacalnego eksportu wśród eksporterów ukształtowały się jednak na nieco niższym poziomie niż przed kwartałem i wciąż przyjmowały wartości zbliżone do historycznych minimów. Na niskim historycznie poziomie pozostaje również odsetek przedsiębiorstw wskazujących na kurs walutowy jako barierę rozwoju.
