Może na początek zadam takie trochę filozoficzne pytanie - co jest ważniejsze: cena czy wartość? W przypadku kontraktów terminowych jedno jest bezpośrednio powiązane z drugim, ale do tego dochodzi jeszcze czas i koszt pieniądza. O co w tym chodzi?
____Kontrakty terminowe GPW____
Wartość nominalna kontraktu - jak ją obliczyć?
Zaczynamy kolejny odcinek naszej serii Z dźwignią na GPW, która jest poświęcona kontraktom terminowym i której partnerem jest Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie. W 30. odcinku zajmę się bardzo ciekawym, choć na pierwszy rzut oka całkowicie oczywistym tematem, jakim jest wycena kontraktów terminowych.
Zanim zacznę, przypomnę tylko że kontrakty terminowe są lewarowanymi instrumentami pochodnymi, które cechują się bardzo wysokim ryzykiem inwestycyjnym i mogą doprowadzić do utraty kapitału. W skrajnych przypadkach straty mogą być wyższe niż wartość naszego początkowego depozytu. Dlatego też kontrakty terminowe nie są instrumentem odpowiednim dla każdego uczestnika rynku.
Wycena kontraktów terminowych wydaje się czymś na tyle banalnym, że nie ma potrzeby poświęcania temu tematowi osobnego nagrania. To jednak dość złudne przekonanie.
Załóżmy, że mamy kontrakt terminowy FW20, czyli na indeks WIG20, którego kurs wynosi 2350. Czy to zatem znaczy, że jego wartość to właśnie 2350 PLN? Oczywiście, że nie, ponieważ kontrakt na WIG20 posiada dwudziestokrotny mnożnik. A to oznacza, że jego wartość nominalna jest dwudziestokrotnością kursu, a ruch cenowy o 1 pkt. jest wart 20 PLN. Czyli, przy wspomnianym już kursie 2350 pkt., pojedynczy kontrakt ma wartość nominalną 47 000 PLN. Oczywiście, nie potrzebujemy aż takiej kwoty, bo przy założeniu że minimalny depozyt zabezpieczający wynosi 10% wartości nominalnej kontraktu, wystarczy nam 4700 PLN, nie wliczając prowizji maklerskich.
W przypadku kontraktów terminowych na waluty wygląda to podobnie - mnożnik wszystkich czterech futuresów walutowych na GPW to 1000, a to oznacza że pojedynczy kontrakt jest warty tyle, ile tysiąc jednostek waluty bazowej - czyli, w przypadku kontraktu FUSD (USD/PLN) przy kursie dolara na poziomie 3,82 PLN pojedynczy kontrakt ma wartość nominalną 3820 PLN.
Oczywiście również i w tym przypadku mamy do dyspozycji dźwignię finansową - minimalny depozyt zabezpieczający dla kontraktu FUSD wynosi aktualnie 5%, co daje efektywny dwudziestokrotny lewar i oznacza, że pozycję o wolumenie 1 kontraktu można otworzyć już dysponując kwotą 191 PLN (nie licząc prowizji maklerskich).
Czym jest nominalna i rzeczywista wartość kontraktu?
O ile nominalna wartość kontraktu, czyli iloczyn jego aktualnego kursu i mnożnika, jest czymś całkowicie elementarnym i w gruncie rzeczy banalnym, o tyle warto również wiedzieć czym jest teoretyczna wartość kontraktu, a mówi się o niej znacznie mniej.
Czym jest teoretyczna wycena kontraktu terminowego? Jak sama nazwa wskazuje, pozwala ona oszacować po jakiej cenie konkretny instrument pochodny powinien być notowany na rynku. Nie wolno mylić teoretycznej wartości kontraktu z bazą futuresa, czyli różnicą pomiędzy ceną instrumentu pochodnego i bazowego, o której mówiłem w poprzednim odcinku kursu. Wspomniałem w nim, że utrzymująca się w czasie dodatnia baza jest wyrazem optymizmu traderów na rynku terminowym, natomiast ujemna baza sugeruje, że uczestnicy rynku terminowego nie są przekonani do wyceny instrumentu bazowego na rynku kasowym, wskazując na to, że jest on przewartościowany. Ujemna baza może również dyskontować pewne operacje na akcjach, takie jak wypłata dywidendy czy buyback (skup akcji własnych, jak w przypadku futuresów na Mercatora).
Teoretyczna wartość kontraktu to aktualna cena instrumentu bazowego konkretnego futuresa, powiększona o koszt pieniądza w czasie.
W aktualnych warunkach realnie ujemnych stóp procentowych (czyli inflacji przewyższającej wysokość stóp procentowych) wyliczanie teoretycznej wartości kontraktu terminowego, szczególnie w przypadku instrumentów bazowych wykorzystywanych spekulacyjnie (akcje, indeksy) nie ma zbyt dużego zastosowania praktycznego. Pokażę natomiast jak wyliczyć kurs terminowy kontraktu, którego instrumentem bazowym jest para walutowa.
Praktyczne przykłady obliczania teoretycznej wartości kontraktu
- Gdzie K odpowiada za kurs danej pary walutowej na bazie tabeli średnich kursów NBP z dnia poprzedzającego sesję, na której wyznaczony jest kurs odniesienia pomnożony przez mnożnik kontraktu (x1000)
- S%WK to stopa procentowa waluty kwotowanej
- S%WB to stopa procentowa waluty bazowej
- n to liczba dni pozostałych do wygaśnięcia kontraktu
Jako przykład weźmy kontrakt FEURZ21, wygasający dokładnie 17 grudnia tego roku. Od dziś (8 września) daje to dokładnie 100 dni do daty rozliczenia. Jako stopy procentowe obu walut przyjmijmy stawki trzymiesięczne, czyli WIBOR3M dla PLN (0,24%) i Euribor3M dla EUR (-0,543%). Wzór z podstawionymi danymi będzie zatem wyglądał następująco:
Kurs terminowy 0,274 x 1,0024 = 0,2746
0,274 x 0,99457 = 0,2725
4520 x 1,0077
FEUR = 4554,80 PLN (wyższy o 34,8 PLN od kursu spot x mnożnikj)
Ogólna zasada jest taka, że jeśli oprocentowanie waluty bazowej jest wyższe od kwotowanej, to kurs terminowy będzie niższy niż kurs spot.
Jeśli natomiast oprocentowanie waluty kwotowanej będzie wyższe od bazowej (jak w naszym przypadku), to kurs terminowy będzie wyższy niż spot.
