Płace charakteryzują się relatywnie wysoką „lepkością”. Oznacza to, że choć ceny w gospodarce na ogół z roku na rok rosną, to nie mamy do czynienia z masowymi próbami renegocjacji wynagrodzeń przez pracowników. Niemniej w warunkach utrzymującej się przez dłuższy czas wysokiej inflacji może dojść do odkotwiczenia oczekiwań inflacyjnych gospodarstw domowych, a w konsekwencji wystąpienia tzw. spirali płacowo-cenowej.
Zjawisko to polega na tym, że ze względu na trwale wyższą inflację pracownicy zaczynają odczuwać spadek realnej wartości swoich wynagrodzeń i próbują je renegocjować, aby utrzymać dotychczasowy poziom konsumpcji. Podwyżki wynagrodzeń prowadzą z kolei do wzrostu kosztów w firmach, które starają się przerzucić je na ceny oferowanych produktów. Prowadzi to do dalszego wzrostu inflacji i powtórzenia całego mechanizmu. Przedmiotem poniższej analizy jest identyfikacja wybranych przyczyn ograniczonej presji płacowej i związanego z tym niskiego ryzyka wystąpienia spirali płacowo-cenowej w polskiej gospodarce.
Pracownicy mogą podnieść swoje wynagrodzenie na dwa sposoby. Pierwszy z nich to renegocjacja wynagrodzenia z obecnym pracodawcą. Na ogół jest to łatwiejsze w warunkach wysokiego uzwiązkowienia rynku pracy. Drugim sposobem na podwyżkę wynagrodzenia jest zmiana pracy i wynegocjowanie wyższej stawki z nowym pracodawcą. Należy jednak pamiętać, że zmiana pracy wiąże się z podjęciem ryzyka i tylko część pracowników decyduje się na takie rozwiązanie. Warto jednak podkreślić, że ma ono najbardziej proinflacyjny charakter. Pracownik aby podjąć ryzyko i zmienić pracę musi dostać odpowiednio wysoką premię w postaci podwyżki wynagrodzenia. Aby obsadzić wakat, podnieść stawkę płac będzie musiał najprawdopodobniej również jego dotychczasowy pracodawca. Z tego powodu, analizując ryzyko wystąpienia spirali płacowo-cenowej w polskiej gospodarce, w naszej analizie skoncentrowaliśmy się przede wszystkim na ustaleniu, jaka część pracowników jest w obecnych warunkach skłonna zmienić pracę.
Zgodnie z danymi BAEL pracownicy poszukujący innej pracy głównej lub dodatkowej stanowili w II kw. 2022 r. zaledwie 1,0% ogółu zatrudnionych. Jednocześnie uwzględniając kształtowanie się tego wskaźnika w poprzednich kwartałach nadal nie powrócił on do poziomów obserwowanych przed wybuchem pandemii. Można zatem odnieść wrażenie, że w warunkach pandemii, wojny w Ukrainie oraz związanej z nimi podwyższonej zmienności wzrostu gospodarczego pracownicy charakteryzują się wyższą awersją do ryzyka i są mniej skłonni zmienić pracę. Wsparcie dla takiej oceny stanowi wydłużający się przeciętny czas poszukiwania pracy, który zgodnie danymi GUS wyniósł w II kw. 2022 r. 8,7 miesięcy i ukształtował się na najwyższym poziomie od IV kw. 2018 r. W naszej ocenie wskazuje to, że pracownicy, ze względu na wyższą awersję do ryzyka, są ostrożniejsi w poszukiwaniu nowej pracy i cały proces trwa dłużej.
Naszym zdaniem przywołane wyżej dane BAEL wskazują, że mimo utrzymującej się dobrej sytuacji na rynku pracy i wysokiej inflacji ryzyko wystąpienia spirali płacowo-cenowej w polskiej gospodarce na szeroką skalę pozostaje niskie. Choć zjawisko to może być widocznie w niektórych sektorach, to nie uważamy, aby wystąpiło ono na poziomie całej gospodarki. Tym samym podtrzymujemy naszą prognozę, zgodnie z którą dynamika wynagrodzeń w gospodarce narodowej nie przyspieszy w 2023 r. względem 2022 r. i wyniesie 12,3% r/r wobec 12,5%, a w 2024 r. obniży się do 7,5%.
