sp z o.o. jak pisać

Założenie firmy wiąże się z koniecznością wyboru odpowiedniej formy organizacyjno-prawnej. Do niedawna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością stanowiła szczególnie atrakcyjną formę prowadzenia biznesu dla wielu branż. Od lipca 2021 roku przedsiębiorcy mogą zdecydować się również na prostą spółkę akcyjną. Co różni te dwa rodzaje podmiotów i na czym polegają główne różnice między nimi?

 

Założenie spółki

Zarówno spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i prosta spółka akcyjna, mogą być utworzone przez jedną albo większą liczbę osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym (można utworzyć jednoosobową sp. z o.o., a także PSA).

Do założenia obu typów spółek niezbędne jest:

• zawarcie umowy w formie aktu notarialnego;
• ustanowienie organów spółki wymaganych przez umowę założycielską lub k.s.h.;
• wniesienie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego (w sp. z o.o.);
• wpisu do KRS.

W obu przypadkach wspólnicy oraz akcjonariusze nie są zobowiązani do świadczeń innych niż wynikających z umowy spółki i nie odpowiadają za jej zobowiązania.

Obok tradycyjnej formy aktu notarialnego kodeks spółek handlowych dopuszcza możliwość skorzystania z systemu teleinformatycznego S-24 udostępnionego przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Wariant zakładania spółki on-line jest szybszy i tańszy, choć wspólnicy muszą liczyć się z ograniczeniami w kwestii brzmienia umowy. W przypadku potrzeby wprowadzenia dalej idących modyfikacji lepszym rozwiązaniem będzie zachowanie tradycyjnej formy aktu notarialnego i zlecenie sporządzenia umowy kancelarii prawnej.

W obu podmiotach wyróżnia się dwa etapy powstawania spółki kapitałowej. Z chwilą zawarcia umowy powstaje spółka kapitałowa w organizacji, która ostatecznie formuje się dopiero z momentem wpisu do KRS.

 

Majątek spółki

Do spółki z o.o. oraz prostej spółki akcyjnej można wnosić wkłady pieniężne i niepieniężne. Zasadnicza różnica polega jednak na tym, że w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością łączna wartość wkładów wspólników nie może być mniejsza niż 5000 zł stosownie do art. 154 §1 k.s.h. Udziały nie mogą być obejmowane poniżej swojej wartości nominalnej, ale dopuszcza się objęcie ich za kwotę powyżej wartości nominalnej. W drugim przypadku nadwyżka finansowa trafia do kapitału zapasowego, tzw. agio.

W przypadku prostej spółki akcyjnej kapitał akcyjny (a nie zakładowy jak w sp. z o.o.) wynosi zaledwie 1 zł. Emitowane akcje nie mają wartości nominalnej i nie znajdują odzwierciedlenia w kapitale akcyjnym. Innymi słowy, kapitał akcyjny jest oderwany od liczby akcji, a jego zmiany nie wymagają rejestracji w KRS w przeciwieństwie do zmiany kapitału zakładowego w sp. z o.o. Znacznie łatwiej go zmienić, co wskazuje na zamiar ustawodawcy w uczynieniu z prostej spółki akcyjnej elastycznej konstrukcji pozwalającej na szybkie zmiany majątkowe.

Rezygnacja z kapitału zakładowego w PSA oraz oderwanie akcji od kapitału akcyjnego sprawia, że liczba posiadanych akcji nie wpływa na „siłę głosu” poszczególnych akcjonariuszy. Decyduje sam fakt posiadania akcji, ale nie ich wartość, która może być ustalona dowolnie. Rejestr akcji w prostej spółce akcyjnej może prowadzić podmiot uprawniony do prowadzenia rachunków papierów wartościowych, ale również notariusz.

Warto również podkreślić, że w przypadku prostej spółki akcyjnej wkładem niepieniężnym na pokrycie akcji może być świadczenie pracy lub usług. W takim przypadku należy w umowie spółki określić wartość majątkową takiego świadczenia. W stosunku do spółki z o.o. obowiązuje jednak ogólny zakaz, o którym mowa w art. 14 k.s.h., zgodnie z którym w spółce z o.o. i s.a. praca i usługi nie mogą służyć do pokrycia udziału lub akcji.

Kolejna różnica dotyczy czasu, w jakim wspólnicy powinni pokryć kapitał spółki:

• w spółce z o.o. wspólnicy mają obowiązek pokrycia kapitału zakładowego przed rejestracją, ponieważ członkowie zarządu do wniosku o rejestrację spółki załączają oświadczenie o wpłacie wkładów (art. 167 §1 pkt. 2 k.s.h.);
• w prostej spółce akcyjnej kapitał akcyjny powinien być pokryty w terminie 3 lat od dnia rejestracji spółki w KRS (art. 300⁹ k.s.h.).

Takie rozwiązanie oznacza w praktyce, że prostą spółkę akcyjną można założyć i rozbudować bez dużych nakładów finansowych już na samym początku prowadzenia działalności.

 

Prawa i obowiązki wspólników

Różnice w zakresie funkcjonowania obu typów spółek widoczne są w zakresie zbywania udziałów oraz akcji.

• do sprzedaży udziałów w sp. z o.o. niezbędne jest zachowanie formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym, a następnie rejestracja zmiany w KRS (zgłoszenie ma charakter wyłącznie deklaratoryjny);
• do sprzedaży akcji w PSA wystarczy zachowanie odformalizowanej formy dokumentowej, choć fakt ten musi być odnotowany w rejestrze akcjonariuszy.

W zakresie wypłaty dywidendy korzystniejsza z punktu widzenia wspólników jest prosta spółka akcyjna. Jej akcjonariusze mogą otrzymywać wypłatę z wypracowanego zysku spółki, ale także z jej kapitału, który nie ma charakteru stałego. Ważne jest, aby wskutek wypłat spółka nie utraciła płynności finansowej i możliwości wykonywania zobowiązań. Zmiana kapitału akcyjnego podlega rejestracji w KRS. Wysokość zaliczek na dywidendę w PSA nie jest uzależniona od wysokości zysku.

W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przepisy przewidują, że zaliczka na poczet dywidendy może być wypłacana wyłącznie wtedy, gdy sprawozdanie finansowe za rok ubiegły wykazuje zysk. Co więcej, jej wysokość nie może przekroczyć połowy zysku wypracowanego w danym roku powiększonego o kapitał rezerwowy utworzony z zysku i pomniejszonego o niepokryte straty i udziały własne. Jeżeli wspólnicy chcą wypłacić większe zaliczki, niezbędne jest obniżenie kapitału zakładowego.

 

Organy spółki

Zarówno sp. z o.o., jak i prosta spółka akcyjna są osobami prawnymi i działają poprzez swoje organy.

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością są to:

• zgromadzenie wspólników;
• zarząd;
• rada nadzorcza lub komisja rewizyjna (jeżeli kapitał zakładowy przekracza 500 tysięcy złotych, a wspólników jest więcej niż 25 ustanowienie przynajmniej jednego z tych organów jest obligatoryjne).

Struktura prostej spółki akcyjnej obejmuje:

• walne zgromadzenie;
• zarząd albo radę dyrektorów;
• radę nadzorczą (jeżeli obowiązek jej powołania wynika z umowy spółki).

Specyficznym organem, który nie występuje w innych spółkach polskiego prawa handlowego, jest rada dyrektorów. Dyrektorzy zgodnie z art. 300⁷⁶ k.s.h. dzielą się na wykonawczych i niewykonawczych.

Osoby na stanowiskach wykonawczych zajmują się prowadzeniem przedsiębiorstwa spółki. Dyrektorzy niewykonawczy sprawują stały nadzór nad prowadzeniem spraw spółki. Koncepcja rady dyrektorów zakłada więc połączenie kompetencji organu zarządczego oraz nadzorczego w jednym quorum.

Sam proces zarządzania spółkami w obu przypadkach wygląda podobnie. W przypadku sporów między spółką a członkiem zarządu, a także zawierania umów w takiej konfiguracji niezbędne jest reprezentowanie spółki przez radę nadzorczą lub pełnomocnika powołanego przez zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie.

Tak samo wygląda również konieczność partycypacji organu właścicielskiego (walnego zgromadzenie lub zgromadzenia wspólników) w podejmowaniu określonych działań przez spółkę, m.in. udzielenie absolutorium członkom organów spółki, nabycie i zbycie nieruchomości, nabycie, zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa.

 

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki

Przesłanki odpowiedzialności zarządu w sp. z o.o. oraz PSA wyglądają analogicznie. Odpowiedzialność zarządu ma charakter subsydiarny, solidarny i aktualizuje się z momentem, kiedy spółka nie dysponuje majątkiem wystarczającym do zaspokojenia żądań wierzycieli.

Przesłanki zwolnienia się członków zarządu z odpowiedzialności obejmują:

• złożenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłościowego, wydanie postanowienie o otwarciu restrukturyzacji albo zatwierdzeniu układu;
• niezgłoszenie wniosku bez winy członka zarządu;
• brak szkody wierzyciela pomimo niezłożenia wniosku oraz niewydania postanowienia.

Wspólnicy ani akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Ponoszą jedynie ryzyko gospodarcze związanie z wniesionym wkładem.

 

Emisja udziałów lub akcji

Oba typy spółek mają możliwość emisji dodatkowych praw właścicielskich (udziałów lub akcji). W przypadku sp. z o.o. kompetencja ta należy do zgromadzenia wspólników i odbywa się na podstawie podjętej uchwały. W przypadku prostej spółki akcyjnej umowa może przyznać prawo do emisji akcji zarządowi w trybie art. 300¹¹⁰ i nast. k.s.h.

Prawo to jest przyznawane na maksymalnie 5 lat i może obejmować nie więcej niż ¼ ogólnej liczby wyemitowanych akcji. Co do zasady emisja dotyczy wyłącznie akcji obejmowanych za wkłady pieniężne, choć upoważnienie może być poszerzone także na akcje obejmowane za wkłady niepieniężne.

Emisja akcji przez zarząd PSA dotyczy tylko akcji zwykłych. Nie ma możliwości upoważnienia organu do wydania akcji uprzywilejowanych, a także przyznania uprawnień indywidualnych, choć zarząd może być uprawniony do pozbawienia prawa poboru.

 

Rozwiązanie spółki

W przypadku prostej spółki akcyjnej ustawodawca przewidział alternatywę dla zwykłego rozwiązania spółki w postaci przejęcia jej przez oznaczonego akcjonariusza na podstawie art. 300¹²² k.s.h. Jest to znacznie szybsze i prostsze rozwiązanie, choć wymaga spełnienia określonych wymagań.

Akcjonariusz ma obowiązek zaspokojenia wierzycieli spółki oraz pozostałych akcjonariuszy. Do przejęcia wymagana jest zgoda sądu rejestrowego oraz podjęcie uchwały przez walne zgromadzenie większością ¾ głosów oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących nie mniej niż 50% ogólnej liczby wszystkich akcji.

Spółka musi wykazać przed sądem, że takie rozwiązanie nie doprowadzi do pokrzywdzenia jej wierzycieli ani akcjonariuszy.

Niezbędne jest też dołączenie do wniosku:

• listy wierzycieli;
• dokumentów przedstawiających przejmowany majątek spółki;
• dokumentów przedstawiających sytuację majątkową akcjonariusza przejmującego.

Dodatkowo sąd może żądać od akcjonariusza przejmującego ustanowienia zabezpieczenia.

Każdy wierzyciel ma prawo do złożenia sprzeciwu względem wniosku o przejęcie. Ma obowiązek wykazać, że może ono doprowadzić do jego pokrzywdzenia.

Zarząd prostej spółki akcyjnej składa wniosek o jej wykreślenie z rejestru niezwłocznie po uprawomocnieniu się postanowienia zezwalającego na przejęcie majątku spółki. Z chwilą jej wykreślenia z KRS akcjonariusz przejmujący wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki osoby prawnej.

W sp. z o.o. nie ma możliwości przeprowadzenia przyspieszonej likwidacji. W przypadku podmiotów prowadzących działalność na znaczną skalę oznacza to wiele miesięczną procedurę, która poprzedza ustanie bytu spółki.

 

Którą formę prowadzenia działalności gospodarczej wybrać?

Prostą spółkę akcyjną wyróżnia przede wszystkim duża elastyczność w zakresie kształtowania kapitału. Brak kapitału zakładowego sprawia, że jej założenie i rozwój mogą okazać się prostsze (a z pewnością tańsze) niż w przypadku innych spółek kapitałowych.

Akcje PSA mogą być nabyte po dowolnej, swobodnie ustalonej cenie emisyjnej. Z kolei w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością minimalna wartość udziału wynosi 50 zł. Wszystkie akcje w PSA mają charakter zdematerializowany, są wpisane do rejestru akcjonariuszy i pozwalają na pełną identyfikację ich właścicieli.

Założeniem ustawodawcy było, aby z prostej spółki akcyjnej korzystały głównie start-upy, czyli niewielkie, innowacyjne przedsiębiorstwa, którym trudno zgromadzić kapitał. Jest to jednak forma prawna dostępna dla wszystkich przedsiębiorców, którą z pewnością warto rozważyć.

Różnic między omawianymi formami działalności gospodarczej jest znacznie więcej. Przed wyborem właściwej szaty organizacyjno-prawnej warto zasięgnąć porady kancelarii prawnej specjalizującej się w obsłudze spółek prawa handlowego. Pomoże ona dopasować typ spółki do prowadzonej działalności gospodarczej i zadba o wszystkie formalności związane ze sporządzenie umowy założycielskiej i rejestracją podmiotu, a także jego bieżącą obsługę.

 

Marcin Staniszewski Radca Prawny

Kancelaria Prawna RPMS Staniszewski & Wspólnicy