- Ile zarabiają Polacy?
- Ile trzeba zarabiać, by należeć do klasy średniej?
- Czy o przynależności do klasy średniej decyduje tylko dochód?
Od 1 stycznia 2024 płaca minimalna w Polsce wynosi 4 242 zł brutto, a 1 lipca ma zostać podniesiona do 4 300 zł brutto. Według danych GUS przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w I kwartale 2024 r. wyniosło 8 147 zł brutto – było najwyższe w historii, po wzroście o 14,4% r/r
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej chce, by minimalne wynagrodzenie stanowiło 60% przeciętnej polskiej pensji, co jest zgodne z unijną dyrektywą 2022/2041 w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej. Czyli według nowych reguł, płaca minimalna wyniosłaby ok. 4 888 zł.
Powstaje pytanie, które z pewnością interesuje wielu: ile w takim razie trzeba zarabiać, by należeć w Polsce do klasy średniej? A może o przynależności nie decydują już tylko zarobki?
Zobacz także: Ceny mieszkań w dużym mieście pójdą w dół? Popyt maleje od niemal roku, a podaż rośnie
Ile zarabia polska klasa średnia
Klasa średnia to pojęcie z pogranicza socjologii i ekonomii i trudno je tak do końca zdefiniować. Od wielu lat przynależność do klasy średniej w Polsce określana jest na podstawie zarobków, jednak nie tylko one się liczą. W większości społeczeństw Zachodu około 75% domostw należy do klasy średniej i podobnie jest w naszym kraju.
Polski Instytut Ekonomiczny definiuje w swoim raporcie polską klasę średnią na podstawie wskaźnika EHDI (Equivalised Household Disposable Income) czyli iloraz dochodu w gospodarstwie domowym oraz wskaźnika zależnego od liczby mieszkańców. Dodatkowym czynnikiem jest też mediana zarobków. W 2019 roku PIE podał, że do klasy średniej należą Polacy mogący się pochwalić medianą zarobków między 67% a 200%, czyli 5 lat temu członek klasy średniej zarabiał od 2 564 zł do 5 774 zł. Liczebność klasy średniej PIE oszacował więc na 11-12 mln osób, czyli 54% Polaków w wieku 24-64 lata.
Z kolei Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) definiuje, że klasa średnia zarabia od 75% do 200% mediany zarobków na jednego członka gospodarstwa domowego, a w Polsce dwa lata temu (w październiku 2022) według GUS wynosiła ona 5 701,62 zł. Czyli zarobki klasy średniej na jedną osobę mieściły się w przedziale od 4 276 zł do 11 402 zł.
Ogólnopolskie Badanie Wynagrodzeń firmy Sedlak&Sedlak z 2023 roku przyniosło daną, że mediana wynagrodzeń w Polsce wynosiła 7 144 zł brutto. Z tego 75% to niecałe 5 360 zł – czyli to może być umowna granica zarobków plasująca w klasie średniej.
Wedle Eurostatu, "mediana ekwiwalentnego dochodu do dyspozycji według standardów siły nabywczej (PPS) na mieszkańca" w 2022 roku wynosiła między 13 a 17 tys. euro, czyli 61 do 80 tys. zł rocznie, między 5 000 zł a 6 660 zł miesięcznie. Czyli jeśli w rodzinie dochód wypada między 3 750 do 4 995 zł na osobę (czyli 75% mediany) to zalicza się ona do klasy średniej wedle standardów europejskich.
Trzeba jednak pamiętać, że w ciągu 12 miesięcy zarobki w Polsce wzrosły aż o 15%, a w ciągu 4 lat o około 40%. To oznacza, że obecnie minimalne wynagrodzenie plasujące w klasie średniej wynosi około 6 000 zł, a górne widełki są w okolicy 16 000 zł.
Czytaj również: Fatalne dane z Polski i USA. Ponad 90% rynku akcji w rękach najbogatszych
Czy tylko dochód kwalifikuje do klasy średniej
Należy jednak pamiętać, że nie tylko pieniądze i dochody się liczą. W wielu krajach przynależność do klasy średniej określana jest nie tylko przez wynagrodzenie, ale również poprzez zawód czy miejsce pracy. Specjalistów, menedżerów średniego szczebla czy pracowników administracji zalicza się do klasy średniej, ale pracowników fizycznych już nie.
We wspomnianym raporcie PIE przyznawał, że aż 45% osób kwalifikujących się do klasy średniej… nie ma żadnych oszczędności. Żadnych. Zero. Null. 0. Pytanie, czy ludzi którzy nie mają żadnych oszczędności nie wypada zupełnie wykluczyć z klasy średniej?
Poza tym, jak kilka lat temu twierdził dr Bohdan Wyżnikiewicz z Instytutu Prognoz i Analiz Gospodarczych, były prezes GUS, warunkiem przynależności do klasy średniej jest też "partycypacyjność" – czyli zdolność do brania udziału w życiu społecznym, naukowym, politycznym czy artystycznym. Ktoś kto całe dnie poświęca na pracę, nie należy do klasy średniej – można więc wyczytać w domyśle, że musi też posiadać jakieś dobra materialne (dom, mieszkanie).
A jak siebie widzą Polacy? Niedawny sondaż Centrum Badania Opinii Społecznej ujawnił, że za klasę średnią uważa się 77% Polaków. Przy czym podkreślali oni, że ważne jest nie tylko kryterium dochodowe, ale również wykształcenie i profesja.
Zdaniem PIE, od początku transformacji wielkość polskiej klasy średniej utrzymuje się na stałym poziomie, a zmniejszyła się liczebność klasy niższej: w 1992 r. zaliczano do niej 41,3% ogółu dorosłej ludności, a w 2016 r. 34,3%. Udział członków klasy wyższej zwiększył się dwukrotnie, z 7,8% w 1992 r. do 14,4% w 2016 r.
