12 kwietnia estoński parlament udzielił Kai Kallas mandatu do utworzenia rządu. Będzie to już trzeci gabinet pod przewodnictwem obecnej liderki Partii Reform. W skład nowej koalicji rządowej wejdą ponadto liberalna Estonia 200 oraz Partia Socjaldemokratyczna (SDE). Partii Reform przypadnie sześć ministerstw oraz fotel premiera, a jej koalicjantom po trzy resorty. Estonia 200 uzyskała też stanowisko przewodniczącego parlamentu (skład rządu – zob. Aneks). Powołanie gabinetu przez prezydenta Alara Karisa oraz zaprzysiężenie ministrów przed parlamentem odbędzie się prawdopodobnie w przyszłym tygodniu. Łącznie trójpartyjna koalicja będzie miała 60 miejsc w 101-osobowym Riigikogu.
Zgodnie z umową koalicyjną podpisaną 10 kwietnia rząd planuje przeprowadzenie szeregu reform dotyczących finansów, energetyki, transportu oraz spraw społecznych. W ciągu najbliższych dwóch lat podniesione mają zostać VAT i podatek dochodowy – w obu przypadkach z 20% do 22%, przy jednoczesnym zwiększeniu kwoty wolnej od podatku do 700 euro miesięcznie. Plany obejmują również wprowadzenie podatku od samochodów spalinowych oraz zmiany w sektorze energetycznym. Wydobycie łupków bitumicznych zostanie utrzymane w istniejących już wyrobiskach, a koncern Eesti Energia zostanie zreformowany. Rząd zamierza też zwiększyć efektywność energetyczną w budownictwie.
Jednymi z najważniejszych reform mają być likwidacja bezpłatnego transportu regionalnego oraz zmniejszenie zasiłków rodzinnych, które zostały ustanowione jesienią 2022 r. Liberalny rząd Kallas planuje wprowadzić także niesprecyzowane jeszcze zmiany w procedurze wyborów prezydenckich oraz samorządowych. Mają one na celu głównie ograniczenie prawa do głosowania w wyborach samorządowych dla obywateli Rosji i Białorusi – rezydentów Estonii. Według umowy koalicyjnej znowelizowane zostanie również prawo rodzinne, tak aby związki jednopłciowe mogły funkcjonować na równych zasadach. W obszarze bezpieczeństwa rząd planuje przyspieszyć prace nad rozbudową infrastruktury wojskowej na poligonie Nursipalu oraz utrzymać wydatki na obronność na poziomie przynajmniej 3% PKB w ciągu najbliższych czterech lat.
Komentarz
- Ustalenia zawarte w umowie koalicyjnej nie mają pełnego poparcia wszystkich koalicjantów. Na przykład SDE zgadza się na wprowadzenie reform finansów publicznych jedynie w przypadku równoległych działań osłonowych wobec najbiedniejszych (np. wzrost najniższych wynagrodzeń). Nie ma też jednomyślności koalicjantów w takich sprawach jak podatek samochodowy czy zmiany w procedurach wyborczych. Najsilniej dzielące poszczególne ugrupowania nowego rządu zapisy umowy zostały stworzone w taki sposób, że możliwa jest ich wieloznaczna interpretacja. Jest to forma konsensusu między partiami liberalnymi (Partią Reform i Estonią 200), a nastawionymi bardziej prospołecznie socjaldemokratami. Oznacza to de facto, że część planów będzie ponownie negocjowana w trakcie prac parlamentarnych.
