Wszystko wskazuje na to, że „erdoganomika” doprowadza Turcję i jej gospodarkę na skraj wytrzymałości, a utrzymywanie niskich stóp doprowadza do miarowego „wypalania” tureckich rezerw.
- Erdogan osiąga reelekcję, co prowadzi do osłabienia liry tureckiej (TRY).
- Wycena liry tureckiej do dolara amerykańskiego (USD) osiągnęła historycznie niski poziom, wynoszący 20,30 za USD.
- Turecki bank centralny próbuje usilnie ustabilizować lirę dzięki wykorzystaniu swoich rezerw walutowych i złota.
Erdogan wygrywa wybory, lira turecka (TRY) mocno tanieje
W niedzielę odbyła się II tura wyborów prezydenckich w Turcji. Reelekcja Recepa Tayyipa Erdoğana na kolejną kadencję doprowadziła do ponownego osłabienia liry tureckiej (TRY). W wyniku czego dzisiejsza wycena litry tureckiej do dolara amerykańskiego (USD) osiągnęła historycznie niski wynik, za 1 USD zapłacimy już 20,30 TL.
The lira hovered around record lows on Monday as economists warned that Recep Tayyip Erdoğan’s policies to prop up the currency could not continue https://t.co/nVmAkSFbLc pic.twitter.com/VoGgHr6PIC
— Financial Times (@FinancialTimes) May 30, 2023
Z deprecjacją liry mamy do czynienia od dłuższego czasu, na skutek niecodziennej polityki pieniężnej Erdogana, opierającej się na walce z inflacją… niskimi stopami procentowymi. Sukcesywnie prowadzona przez niego polityka przez 10 ostatnich lat jego rządów doprowadziła do deprecjacji tureckiej liry o… 90%. Tak, to nie błąd: o dziewięćdziesiąt procent.
Analitycy obawiają się, że zwycięski Erdogan może mieć problem z ustabilizowaniem rozchwianej, a całkiem sporej gospodarki Turcji (PKB ma wartość około 900 mld USD). Wynika to przede wszystkim z zapowiedzi Erdogana, że nie zamierza podnosić stóp w celu zwalczenia inflacji. Teoretycznie, wszystko zmierza w dobrą stronę, a tureckie urzędy statystyczne wskazują to, że inflacja od początku grudnia 2022 r. spada…
Zobacz również: Niepewne perspektywy dawnego imperium. Co kryje się za problemami Turcji?
Turcja - wskaźnik inflacji
Źródło: tradingeconomics.com
Jednak trzeba pamiętać o sporym upolitycznieniu tureckich urzędów statystycznych. Teoretycznie niezależne tureckie instytucje doświadczały represji za wyrażanie opinii lub podejmowanie decyzji, które nie zgadzały się z koncepcją prezydenta.
Jednym z najbardziej nagłośnionych przypadków takiego zdarzenia było odwołanie Saita Erdala Dincera, dyrektora tureckiej agencji statystycznej, z powodu opublikowania danych inflacyjnych za rok 2021, które wówczas odnotowały rekordowe wyniki.
Co charakterystyczne dla państw niedemokratycznych, publikowane dane często są podkoloryzowane pod bieżącą narrację obozu władzy. Podobną zależność można zauważyć w kwestii tureckiej inflacji po przetasowaniu w szeregach tureckiej agencji statystycznej.
W prawdzie turecki wskaźnik inflacji maleje, lecz wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych CPI (z ang. Consumer Price Index) z miesiąca na miesiąc rośnie, co wskazuje na coraz szybciej rosnące ceny w tureckiej gospodarce.
Zobacz również: Zaskakujący wynik wyborów w Turcji - zobacz jak reaguje giełda i lira
Turecki wskaźnik CPI
Źródło: tradingeconomics.com
Pustki w rezerwach Turcji
Liam Peach, ekonomista z Capital Economics w Londynie, skomentował politykę monetarną politykę Ankary jako „[…] nie do utrzymania”. Zauważył, że "Turcja nie może kontynuować bardzo niskich stóp procentowych, bardzo luźnej polityki fiskalnej i spalania wszelkiego rodzaju rezerw walutowych przez dłuższy czas".
Wszystko wskazuje na to, że faktycznym kosztem utrzymania niskich stóp procentowych jest uszczuplanie rezerw przez turecki bank centralny. JP Morgan wskazuje, że rezerwy netto (wartość, która eliminuje zobowiązania) są w rzeczywistości zerowe i głęboko ujemne, jeśli wykluczymy dziesiątki miliardów dolarów pożyczonych z lokalnego systemu bankowego.
Rezerwy Turcji spadły w tym roku o ok. 27 mld USD, ponieważ kraj próbował wesprzeć lirę i sfinansować deficyt na rachunku obrotów bieżących na niemal rekordowym poziomie.
Zobacz również: Erdoganomika, głupcze! Turcja obniża stopy przy ponad 80% inflacji
Well that's a wrap pic.twitter.com/28T7hOEZjc
— zerohedge (@zerohedge) May 30, 2023
Wyprzedaż tureckiego złota
Turecki bank centralny stara się stabilizować lirę nie tylko przy użyciu rezerw walutowych ale wykorzystuje do tego również uprzednio zgromadzone rezerwy złota. W porównaniu do innych banków centralnych kupili rekordowe ilości złota w roku 2022.
Wszystko wskazuje na to, że Turcy rozpoczęli wyprzedaż swoich rezerw złota. W marcu 2023 wypuścili na swój rynek krajowy 15 ton złota, po czym w kwietniu wypuścili kolejne 81 ton kruszca. Analitycy wskazują na rosnący popyt krajowy na złoto i ograniczony import złota jako przyczyny tego nowego trendu.
Wypuszczanie tak dużej ilości złota przez turecki bank centralny ma ustabilizować kurs liry. Wielu Turków ucieka do złota z powodu wysokiej inflacji, tym samym bank centralny pozbawiając się rezerw złota ogranicza ilość tureckiej liry w obiegu.
Here you go. And yes, that negative reserves number is net of gold... pic.twitter.com/uGUtti29Ek
— zerohedge (@zerohedge) May 30, 2023
William Stack z Stack Financial Services LLC wyjaśnił w wypowiedzi dla Kitco dlaczego Turcy zdecydowali się akurat na wyprzedaż na rodzinnym rynku, przytaczając do tego znacznie szerszy kontekst.
"Jednym z powodów, dla których Turcja sprzedaje, jest to, że złoto wzrosło o 10% w stosunku do roku ubiegłego, w ujęciu dolarowym. W przeliczeniu na liry wzrost jest bardziej dramatyczny - 70-85%", wyjaśnił. "Gdyby Turcja sprzedawała złoto za granicę, osłabiłoby to jeszcze bardziej lirę. Ale kiedy sprzedają złoto tureckim rezydentom za lirę, zmniejsza to ilość liry na rynku, pomagając w ten sposób wzmocnić walutę".
Co więcej, sprzedaż rezerw złota lokalnym konsumentom ogranicza zdolność obywateli do zakupu walut obcych, dodał Stack. "Zapewnia to rządowi centralnemu większą kontrolę nad wartością liry i mniejszy wpływ spekulantów walutowych" - zauważył.
