PSD2 (ang. Payment Services Directive 2, czyli Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego) to dyrektywa, która w Polsce została zaimplementowana do porządku prawnego 14 września 2019 r. Z tym dniem weszły w życie przepisy ją wprowadzające, zastępując wcześniejsze regulacje, implementujące dotychczasową dyrektywę PSD. Dyrektywa wprowadziła do porządku prawnego nową kategorię podmiotów, TPP (ang. Third Party Providers, czyli dostawców usług płatniczych, będących osobą trzecią), wśród których wyróżniono AISP (ang. Account Information Service Providers – podmioty świadczące usługę dostępu do informacji o rachunku bankowym klientów) oraz PISP (ang. Payment Initiation Service Providers – podmioty świadczące usługę inicjowania płatności). Zarówno AISP, jak i PISP świadczą swoje usługi z wykorzystaniem interfejsów programowania aplikacji (API). Zdefiniowana także została nowa usługa, potwierdzanie dostępności środków finansowych na potrzeby realizacji transakcji – CAF (ang. Confirmation on the Availability of Funds).
Ten akt prawny zwiększył bezpieczeństwo płatności internetowych. Otwarcie bankowości zostało uszczelnione, przez wymogi dyrektywy, poprzez podwójną autoryzację (z wykorzystaniem silnego uwierzytelniania dwuskładnikowego), w znaczący sposób podnosząc faktyczne zabezpieczenia systemu bankowego przed niechcianym i nielegalnym dostępem do rachunku i zgromadzonych na nim środków. Dyrektywa zmniejszyła odpowiedzialność klienta za nieautoryzowane transakcje, skróciła czas reklamacji do 15 dni roboczych (z 30 dni) i wprowadziła do porządku prawnego Małe Instytucje Płatnicze (MIP), które stanowią nowy rodzaj podmiotu, uprawnionego do świadczenia usług płatniczych na małą skalę.
Dyrektywa PSD2 stała się kolejnym krokiem w realizacji ważnego celu Unii Europejskiej, jakim jest modernizacja, ujednolicenie i otwarcie europejskich systemów płatniczych oraz całego sektora finansowego na podmioty niebankowe, a w rezultacie zwiększenie konkurencyjności europejskiego rynku finansowego. Otwarcie rynku wymaga jednak ustanowienia wymogów prawnych i regulacyjnych odnośnie zastosowania nowych technologii, tak aby stworzyć bezpieczne ramy m.in. dla rozwoju oferty produktowej.
Wiąże się z tym chociażby ustanowienie ram regulacyjnych dla środowiska Otwartej Bankowości (opartego właśnie na dyrektywie PSD2). Otwarta Bankowość umożliwiła podmiotom trzecim (ale także innym bankom) budowę serwisów, aplikacji, produktów czy usług bazujących na dostępie do danych gromadzonych przez instytucje finansowe. Przykładem może być wspomniana usługa dostępu do informacji o rachunku (AIS), umożliwiająca np. pożyczkodawcom, innym bankom czy podmiotom pozafinansowym wgląd do historii bankowej klienta (oczywiście za jego zgodą). Dostęp obejmuje przede wszystkim dane transakcyjne, dane dotyczące przychodów i wydatków oraz informacje o produktach i informacje identyfikujące klientów. Umożliwia to podmiotom trzecim m.in. minimalizację ryzyka związanego z decyzjami dotyczących współpracy z klientem, czy też lepszego sprofilowania oferty dla klienta. Inny przykład stanowią usługi oferowane przez zewnętrznych operatorów płatności, pozwalające na znaczne przyspieszenie procesu księgowania środków, a w efekcie na realizację szybkich przelewów, które cieszą się sporym powodzeniem nie tylko na polskim rynku, ale także europejskim.
Koncepcja świadczenia usług z obszaru Otwartej Bankowości jest na tyle atrakcyjna, że w ciągu ostatnich 4 lat Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EBA) zanotował ponad 400 zarejestrowanych podmiotów trzecich (TPP) w UE. Co więcej, firma VISA w 2022 roku nabyła szwedzką firmę Tink, wiodący startup skupiający się na rozwoju interfejsów programowania aplikacji (API) i oferujący zarówno usługi płatnicze, jak i dostęp do informacji z ponad 3400 europejskich banków i instytucji finansowych. VISA w fintechu znalazła silnego partnera, z którym może przyspieszyć wprowadzanie innowacji w zakresie otwartej bankowości z korzyścią dla klientów. Podobny ruch wykonał Mastercard, który ogłosił w 2021 r. przejęcie Aiia – europejskiego dostawcy technologii opartej na Otwartej Bankowości.
Otwarta Bankowość jest korzystna zarówno dla samych klientów, jak i dla firm trzecich i banków, między innymi dlatego, że udostępnianie informacji finansowych o kliencie jest łatwe, szybkie oraz bezpieczne. W dodatku informacje te są już zweryfikowane przez dostawców usług płatniczych oferujących rachunek bankowy (czyli w skrócie banki), co oznacza, że ich jakość i wiarygodność jest wyższa w porównaniu do wcześniejszych metod pozyskiwania danych finansowych o kliencie. Dodatkowo, dzięki automatyzacji procesu pozyskania danych, łatwiej jest uzyskać ich pełniejszy zakres. Kluczowym jest, że ich pozyskanie zajmuje już nie dni czy tygodnie, ale czasami zaledwie milisekundy, co otwiera możliwości usprawnienia i digitalizacji decyzji biznesowych opartych o pozyskane informacje. W pełni zabezpieczony został także interes i bezpieczeństwo klienta: dane pozyskane w ten sposób udostępniane są wyłącznie za jego wyraźną zgodą oraz wiedzą, a zgoda może w każdej chwili zostać wycofana.
Dyrektywa zaadresowała również inny problem, na który narażeni byli klienci banków w zakresie bezpieczeństwa ich danych. Przed PSD2 i interfejsami API, Otwarta Bankowość opierała się na współdzieleniu danych logowania pomiędzy klientem a podmiotem trzecim. Podmioty świadczące usługi nie były regulowane, a wiodącą technologią dostępu do informacji z rachunków bankowych był screen-scraping, rzadziej stosowany był reverse engineering aplikacji. Po wprowadzeniu dyrektywy metody połączenia z bankiem zostały uregulowane przez przepisy – oznaczające dostęp do danych z wykorzystaniem bankowego API, czyli bezpiecznego kanału zaprojektowanego przez bank.
***Materiał pochodzi z raportu Kontomatlk: “Otwarta Bankowość w Polsce – Raport 2022”, którego pełną zawartość możesz zobaczyć i pobrać klikając w poniższy przycisk:
