Od 2015 r., na podstawie nowych przepisów prawnych, każda osoba fizyczna może złożyć wniosek o upadłość konsumencką. Liczba osób, które decydują się na wszczęcie postępowania upadłościowego stale rośnie, a w marcu wyniosła rekordowe 619 pozytywnie rozpatrzonych wniosków. Jak się okazuje, proces ten nie jest skomplikowany i niesie wymierne korzyści.
Czym jest upadłość konsumencka?
Przez wielu prawników, możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest uważana za szansę na rozpoczęcie nowego życia. Dzięki składanemu wnioskowi, osoba fizyczna ma możliwość umorzenia części swoich zobowiązań. Oczywiście, to czy wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, zależy przede wszystkim od przyczyn wpadnięcia w spiralę długów, które uniemożliwiają wyjście na prostą. Najczęstszym powodem złożenia wniosku o upadłość, jest brak wypłacalności osoby fizycznej, która nie jest w stanie spłacać odsetek od zadłużenia, nie wspominając już nawet o np. zaciągniętej pożyczce.
Wniosek krok po kroku
Aby rozpocząć proces, najpierw należy złożyć wniosek o upadłość, musi to jednak zrobić konsument. Niedopuszczalne jest złożenie wniosku przez np. wierzyciela czy organizację społeczną. Wymaganiami, które należy spełnić to brak prowadzenia działalności gospodarczej i brak statusu wspólnika osobowej spółki handlowej od co najmniej roku. Orzeczenie, które składa konsument, jest pismem procesowym, a więc musi zawierać ściśle określone elementy, o których informację można znaleźć w Poradniku Ministerstwa Sprawiedliwości. We wniosku należy dokładnie wyjaśnić powód jego złożenia i załączyć wszystkie dokumenty, które wskazują na wystąpienie okoliczności powodujących wpadnięcie w spiralę długów. Następnie należy złożyć wszystkie zebrane dokumenty w sądzie rejonowym, który ma trzy możliwości postępowania z wnioskiem. Pierwszy z nich to odrzucenie lub zwrócenie, np. w przypadku braku wszystkich dokumentów i zaświadczeń (w tym przypadku istnieje możliwość złożenia zażalenia). Kolejne możliwości to wezwanie konsumenta na rozprawę lub oddalenie wniosku.
Upadłość i co dalej?
Postępowanie w sprawie ogłoszenia upadłości trwa nie dłużej niż 4 miesiące. W przypadku, gdy sąd pozytywnie rozparzy wniosek, zostaje wyznaczony syndyk, który ustala listę wierzytelności i zajmuje się likwidacją majątku oraz spłatą wierzycieli. Równocześnie, przez sąd jest ustalany plan spłaty zadłużeń, który po wykonaniu oddłuża konsumenta. Zgodnie z prawem, część majątku jest wyłączona spod egzekucji, aby zapewnić godne warunki życia, zalicza się do niego m.in. część wynagrodzenia i środków na rachunkach bankowych oraz artykuły niezbędne do życia i wykonywania pracy zarobkowej. Cały proces upadłości trwa 3 lata i po tym okresie zobowiązania zostaję w pełni umorzone. W przypadku, gdy podczas całego procesu osoba fizyczna nie będzie współpracowała z syndykiem lub nie będzie spłacać zobowiązań, sąd umorzy dane postępowanie bez oddłużenia.
Opłacalność wypłacalności
Dotychczas prowadzone postępowania upadłościowe, są uważane za skuteczne sposoby na walkę z długami. Mimo niedogodnośc,i jakie stanowi np. uznanie całości majątku za masę upadłościową, postępowanie jest prowadzone w sposób bardziej dogodny niż dochodzenie roszczeń przez wierzycieli. Koszty samego postępowania są symboliczne i wynoszą 30 zł opłaty sądowej. Należy jednak zwrócić uwagę na wielkość kwoty pobieranej przez syndyka i wartość posiadanego majątku.
Liczby wiele mówią
Od czasu przyjęcia zmian w ustawie w 2015 r., coraz więcej osób decyduje się na wszczęcie postępowania. Przepisy obowiązujące do 2014 r. były uważane za zbyt restrykcyjne i zniechęcały do podjęcia działań. W pierwszym miesiącu po nowelizacji ustawy, sądy rozpatrzyły pozytywnie 2 wnioski, ale w kolejnych miesiącach ich liczba stale rosła. Od końca 2016 r. ich ilość kształtuje się w okolicach 350 - 550 postępowań miesięcznie, a nowy rekord został ustanowiony w marcu br. (619 wniosków). Według szacunków Ministerstwa Sprawiedliwości, ilość postępowań jest już ustabilizowana i w kolejnych miesiącach powinna oscylować w okolicach 500 wniosków. 
Wykres: liczba pozytywnie rozpatrzonych wniosków o upadłość, źródło: COIG
Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej przeanalizował strukturę wiekową osób, wobec których zostało wszczęte postępowanie o upadłość. Co ciekawe, najmłodsza osoba, której dotyczy taki wniosek, ma zaledwie 7 lat. Najwięcej postępowań było prowadzonych wobec osób w przedziale 40-49 lat, a prawie połowa (48%) wniosków, dotyczy osób w przedziale 30-49 lat.
Wykres: skruktura wiekowa osób ze statusem upadłości konsumenckiej w 2017 r., źródło: COIG
Czy upadłość to coś złego?
Osoby, które decydują się na złożenie wniosku o upadłość, często mają wiele obaw. Dotyczą zarówno kwestii zajęcia majątku, który zostanie zlikwidowany, jak i obaw przed odrzuceniem społecznym (dane osoby są publicznie dostępne). Sam proces może być dość stresujący i przez wielu Polaków jest uważany za powód do wstydu, jednak prawnicy są przekonani, że osoby decydujące się na podjęcie walki ze swoimi długami podejmują dobrą decyzję, ponieważ często jest to jedyna możliwość na wyjście ze złej sytuacji. W relacjach, które przedstawiają prawnicy, nie brakuje opinii, że dzięki prowadzeniu upadłości wielu klientów poradziło sobie np. z depresją czy myślami samobójczymi. W Stanach Zjednoczonych osoby, które podjęły się walki z długami, są uważane za odpowiedzialnych obywateli, którzy mimo niepowodzenia potrafią sobie poradzić w ciężkiej sytuacji, a dzięki znajomości problemu zadłużenia z autopsji, są bardziej odpowiedzialne w przyszłości.
