X-Trade Brokers Dom Maklerski 18 września 2018 roku został ukarany przez Komisję Nadzoru Finansowego rekordową karą w wysokości 9,9 mln złotych. W czwartek, 6 czerwca 2019 roku, Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił odwołanie kary finansowej, o którą ubiegał się broker. Teraz Dom Maklerski przygotował specjalną stronę, w której tłumaczy zawiłości związane ze sprawą, natomiast na łamach portalu bankier.pl wypowiedział się Filip Kaczmarzyk, członek zarządu XTB.
Na powyższej stronie znajdziemy informacje na temat asymetrii oraz ponownej weryfikacji cen (delay). Oprócz wiedzy na temat egzekucji przedstawione zostało stanowisko KNFu, stanowisko Brokera, a także do pobrania przygotowane zostały ekseprtyzy z przeprowadzonych analiz.
Według oceny brokera stosowanie powyższych parametrów nie miało wpływu na zyskowność klientów:
"Kara finansowa została nałożona za sam fakt stosowania tych parametrów oraz nie informowaniu o nich klientów. Jak wykazaliśmy wcześniej stosowanie parametrów, nie miało wpływu na zyskowność naszych klientów. Stąd uznaliśmy, że nie było konieczne tak szczegółowe opisywanie tych mechanizmów, szczególnie, iż jeden z nich służył zabezpieczeniu przed nieuczciwymi praktykami, a drugi zwiększał prawdopodobieństwo zawierania transakcji."
Z tym twierdzeniem nie zgadza się fundacja Trading Jam, reprezentowana m.in. przez Rafała Zaorskiego (więcej o stanowisku fundacji znajdziesz w ostatnim akapicie artykułu)
Czym był asymetryczny parametr odchylenia w modelu wykonywania zleceń typu instant?
"XTB w latach 2014 - 2016 oferował klientom 2 rodzaje egzekucji zleceń: egzekucję typu “Market” (w której klient uzyskiwał gwarancję zawarcia transakcji, a jej realizacja następowała po bieżącej cenie rynkowej) oraz egzekucję typu “Instant” (w której klient uzyskiwał gwarancję ceny, tj. transakcja realizowana była po cenie określonej przez klienta w zleceniu lub była odrzucana w określonych okolicznościach). Wybierając rodzaj rachunku, klient wybierał tym samym rodzaj egzekucji zleceń, jaki go interesował. Różnica typów egzekucji była o tyle istotna, że rynki, do których dostęp inwestorom dają platformy XTB charakteryzują się bardzo wysoką zmiennością notowań (wielokrotne zmiany cen nawet w ciągu sekundy). Zlecenia typu “Instant” dawały klientom gwarancję ceny (nie egzekucji), podczas gdy zlecenia “Market” dawały klientom gwarancję egzekucji (nie ceny).
Gwarancja ceny zleceń instant powoduje, że w przypadku, gdy między wysłaniem zlecenia przez klienta a otrzymaniem go przez brokera, nawet jeśli cena rynkowa zmieniłaby o 1 pips, to takie zlecenie musiałoby zostać odrzucone. Specyfiką rynków finansowych jest, że ceny zmieniają się nawet kilkanaście razy w ciągu sekundy. Sprawia to, że prawie połowa zleceń instant byłaby odrzucana, a zawarcie transakcji mogłoby być znacznie utrudnione. Aby uniknąć takiej sytuacji, autorzy platformy transakcyjnej Metatrader (MT4), firma Metaquotes, wprowadziła specjalną funkcję - parametr odchylenia, zwany także deviation. Parametr ten wprowadzał zakres cenowy, w którym broker decydował się na wykonanie zlecenia instant, mimo zmiany ceny rynkowej. Pamiętajmy, że cały czas zlecenie było wykonywane po cenie wskazanej przez klienta, którą widział na platformie w momencie jego składania. Podsumowując: jedynym celem istnienia parametru odchylenia było zwiększenie prawdopodobieństwa wykonania zleceń.
Najpopularniejsza, używana przez większość brokerów w Polsce i na świecie platforma Metatrader, była w tamtym okresie zaprojektowana tak, że nie można było ustawić innego niż asymetryczny parametr odchylenia przy wykonywaniu zleceń instant. Oznacza to, że zakres akceptacji transakcji był ograniczony określonym parametrem z jednej strony, a nieograniczony z drugiej. Taka konstrukcja spowodowana była faktem istnienia systemów automatycznych, które umożliwiały wysyłanie do brokera zleceń instant z dowolną ceną i wykonanie transakcji po zupełnie uznaniowej cenie. Tym samym, wykorzystując największą zaletę zleceń instant, czyli gwarancję ceny, narażały brokerów na natychmiastowe straty.
Warto podkreślić, że stosowanie asymetrycznego modelu egzekucji zleceń instant było przez lata normalną i powszechną praktyką rynkową stosowaną przez brokerów w branży OTC.
W XTB, podczas obowiązywania mechanizmu asymetrycznego w okresie od 2014 do połowy 2015, 93% zleceń typu instant zostało faktycznie wykonanych w symetrycznym przedziale akceptacji, co oznacza, że asymetryczne ustawienie mechanizmu ich nie dotyczyło. Dzięki mechanizmowi asymetrycznemu możliwe było wykonanie pozostałych 7% zleceń, po cenie wskazanej przez klienta, bez ich odrzucenia i narażenia go na ponowne składanie zlecenia po innej cenie." - źródło https://pl.xtb.com/rzeczowo
Czym był mechanizm ponownej weryfikacji ceny, potocznie zwany delay?
"Parametr delay był swego rodzaju strażnikiem gwarantującym uczciwość transakcji. Mechanizm ponownej weryfikacji ceny zlecenia dokonywał porównania ceny ze zlecenia klienta z ceną rynkową po upływie określonego czasu. Jeśli cena rynkowa w tym czasie nie zmieniła się o więcej niż określony parametr odchylenia, to zlecenie było akceptowane. W przeciwnym przypadku zlecenie było odrzucane." - źródło https://pl.xtb.com/rzeczowo
Komentarz zarządu brokera XTB w sprawie nałożonej kary (wydany we wrześniu 2018 roku)
W odniesieniu do Komunikatu z 404. posiedzenia Komisji Nadzoru Finansowego w dniu 18 września 2018 r. Zarząd XTB w pełni podtrzymuje swoje wcześniejsze stanowisko i nie znajduje żadnych podstaw do zastrzeżeń dotyczących sposobu działalności spółki.
W toku postępowania przed KNF, Zarząd przekazał nadzorcy obszerne wyjaśnienia oraz ekspertyzy prawne i ilościowe niezależnych podmiotów, które potwierdzają, że stosowanie przez XTB mechanizmu niesymetrycznej dewiacji nie naruszyło zasady działania w najlepiej pojętym interesie klientów oraz nie miało wpływu na wyniki transakcyjne klientów. Uwagi KNF do firmy XTB odnośnie stosowania tego mechanizmu dotyczą działalności od stycznia 2014 r. do maja 2015 r. Wytyczną dotyczącą konieczności stosowania symetrycznej dewiacji, KNF wydała w maju 2016 r., prawie rok po tym, jak spółka dokonała samodzielnie zmiany w swoich systemach IT.
Uzasadnienie nałożonej kary wystosowane przez KNF
„X-TRADE BROKERS w ramach prowadzenia działalności maklerskiej w zakresie wykonywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych na rachunek dającego zlecenie oferował swoim klientom możliwość inwestowania na rynku OTC instrumentów pochodnych (tzw. rynek forex), w modelu „market maker” – był wystawcą instrumentów finansowych na platformie transakcyjnej oraz odpowiadał za bieżące kwotowanie ich cen. Ww. podmiot monitorował odchylenia cenowe zapewniając, aby ceny transakcyjne nie odbiegały znacząco od cen instrumentów bazowych. X-TRADE BROKERS stosował w systemach transakcyjnych niesymetryczne ustawienie parametru deviation, wprowadzając ograniczenie odchylenia ceny z chwili złożenia zlecenia od ceny z momentu realizacji zlecenia, w przypadku zmiany ceny kierunkowo korzystnej dla klienta, natomiast pozostawił bez ograniczeń odchylenie ceny ze zlecenia od ceny z momentu realizacji zlecenia, w przypadku zmiany ceny danego waloru na niekorzyść klienta.
Ponadto w odniesieniu do określonej kategorii klientów podlegających obserwacji przez Dział Tradingu, jako narzędzie służące dodatkowej weryfikacji ceny w złożonych przez nich zleceniach X-TRADE BROKERS stosował ustawiony na jednej z platform transakcyjnych tzw. parametr delay, powodujący w praktyce wstrzymywanie egzekucji zleceń takich klientów na czas określony tym parametrem wyrażony w milisekundach.
W toku postępowania ustalono, że:
- w okresie od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 maja 2015 r. X-TRADE BROKERS stosował niesymetryczne ustawienie parametru deviation w ramach egzekucji zleceń klientów w modelu instant (gdzie zagwarantowano, że realizacja zlecenia nastąpi po cenie zawartej w zleceniu) w sposób, który skutkował tym, że realizował zlecenia klientów w przypadku zmiany ceny danego instrumentu finansowego w sposób korzystny dla X-TRADE BROKERS (jako drugiej strony transakcji), a odrzucał powyżej ustalonego parametru zlecenia klientów w przypadku zmiany ceny w sposób dla klienta korzystny, a niekorzystny dla X-TRADE BROKERS,
- X-TRADE BROKERS nie informował potencjalnych klientów o dokładnym sposobie świadczenia usług maklerskich wykonywania zleceń w modelu instant, w zakresie stosowania parametru deviation – w okresie od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 6 marca 2016 r., w zakresie jego niesymetrycznego ustawienia – w okresie od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 maja 2015 r. oraz w zakresie stosowania opóźnienia realizacji zleceń wybranych klientów (stosowanie parametru delay) – w okresie od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 15 marca 2016 r.”
Aktualnie trwa śledztwo prokuratorskie, a policja zbiera dowody w sprawie, przesłuchując osoby poszkodowane.
Działania fundacji Trading Jam
W ostatnich miesiącach nasiliły się działania fundacji Trading Jam, która broni interesów inwestorów indywidualnych domagając się m.in. ujawnienia utajnionego raportu KNF, w którym organ stwierdził stosowanie przez XTB nieuczciwej niesymetrycznej dewiacji na szkodę klientów (taka informacja widnieje na głównym banerze grupy Trading Jam Session). We wrześniu 2019 roku pojawił się materiał wideo przedstawiający stanowisko TJS w sprawie kary nałożonej przez KNF, który zamieszczamy poniżej.
O parametrze asymetrycznej dewiacji wypowiedział się również Krzysztof Kramarczyk (jedna z osób poszkodowanych w sprawie) na łamach kanału youtube prowadzonego przez Trading Jam.
