W ostatnich latach otoczenie rynkowe oraz generalnie silna konkurencja na europejskim rynku kapitałowym wymusiły na spółkach giełdowych rosnącą dbałość o jakość polityki informacyjnej, która nabiera istotnego znaczenia w szeroko pojętym obszarze corporate governance. Od dawna wiadomo, że działania z zakresu relacji inwestorskich mają spory wpływ na wzrost reputacji firmy, redukcję kosztu kapitału, a przede wszystkim wycenę rynkową i lepszą płynność akcji spółki.
Skoncentrujmy się jednak na obecnej rzeczywistości giełdowej w naszym kraju i ogólnej kondycji polskiego rynku kapitałowego - nie ma tu wielkich powodów do optymizmu ani dla spółek, ani dla inwestorów. Pomijając otoczenie stricte ekonomiczne i nie zagłębiając się w szczegóły, można stwierdzić, że nasza giełda jest co najmniej w stanie marazmu, choć niektórzy eksperci i analitycy twierdzą wręcz, że to już głęboka stagnacja, a nawet schyłek rynku giełdowego w Polsce. Największe problemy to spadek cen akcji oraz to, że niełatwo jest przyciągać na rynek nowych inwestorów i skłaniać ich do inwestowania w spółki.
Inną niezwykle istotną kwestią jest zmieniające się prawo i nowe regulacje, do których trzeba się dostosowywać. Już grubo ponad 3 lata mija od wejścia w życie dość “rewolucyjnych” przepisów unijnych w postaci rozporządzenia MAR, które wprowadziło istotne zmiany w kontekście obowiązków informacyjnych spółek. W jaki sposób MAR wpłynął na giełdę, widać po liczbie spółek i delistingów na GPW. Pierwszych jest coraz mniej, drugich coraz więcej. Rynek słabnie, giełda słabnie. Wynika to również z kilku innych czynników, takich jak tani pieniądz dostępny na rynku, niskie stopy procentowe czy inne alternatywne drogi pozyskiwania kapitału przez firmy (np. crowdfunding), ale przepisy mają największy wpływ na obecny stan rzeczy. Restrykcyjne i surowe obowiązki informacyjne zniechęcają do giełdy zarówno spółki już notowane, jak i te nowe. Oczywiście regulacje prawne, choć czasami bywają kłopotliwe, mogą też być pomocne. Mowa chociażby o wprowadzeniu możliwości identyfikacji akcjonariuszy, dzięki której realizowanie działań przez działy relacji inwestorskich będzie o wiele prostsze.
Według National Investor Relations Institute relacje inwestorskie to element zarządzania strategicznego, który obejmuje finanse, komunikację, marketing i przestrzeganie prawa obrotu papierami wartościowymi, co ma umożliwiać skuteczną komunikację pomiędzy spółką a jej interesariuszami, a to z kolei będzie przyczyniać się do rzetelnej wyceny papierów wartościowych przez rynek. Dlatego spółki muszą myśleć o relacjach inwestorskich w sposób strategiczny i długoterminowy.
Jednak mimo powszechnie dostępnych źródeł informacji, nowoczesnych technologii i narzędzi, dobrych praktyk, ale także negatywnych przykładów, niestety wciąż całkiem duża liczba spółek traktuje relacje inwestorskie (IR) jako obowiązek suchego raportowania nałożony na nie przez prawo. Częstą praktyką jest przypisywanie inwestorom indywidualnym marginalnej roli i pomijanie ich potrzeb w komunikacji. Czasami przez strukturę akcjonariatu (udziały większościowe, niewielki free-float) spółki nie widzą sensu w prowadzeniu relacji inwestorskich z inwestorami indywidualnymi z uwagi na niewielką stopę zwrotu z poniesionych na ten cel kosztów. Rzadko kiedy dobry IR jest efektem przymusu, regulacji i wymuszeń prawnych. Postrzeganie go przez pryzmat ewentualnych kar KNF i dodatkowego obowiązku to duży błąd, a jednak nadal popełniany przez spółki. Większość spółek nie wie jak prowadzić IR ani jak mierzyć jego efektywność. Są rzecz jasna pozytywne wyjątki, jak np. CD Projekt, Cyfrowy Polsat czy Tauron. Te spółki pokazują, że relacje inwestorskie mogą być kreatywne i są rzeczywistym generatorem wartości, a nie tylko wypełnianiem obowiązków informacyjnych.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że “Dobre Praktyki Spółek Notowanych na GPW”, opracowane przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie, wyraźnie wskazują na znaczenie umacniania transparentności spółek giełdowych, poprawę jakości komunikacji spółek z inwestorami, wzmocnienie ochrony praw akcjonariuszy (także w obszarach nieregulowanych przez prawo), a przy tym redukcję obciążeń dla spółek giełdowych.
Budowanie długofalowych relacji i współpraca z inwestorami nie powinna ograniczać się do wypuszczenia prospektu emisyjnego i kwartalnych sprawozdań finansowych. Aby była skuteczna, powinna być ważnym elementem całości. Warto podkreślać to w raportach i prezentacjach, ale także w miejscach łatwo dostępnych dla mniejszościowych akcjonariuszy, jak np. na stronie www. Jasno przedstawiona strategia firmy, podkreślająca znaczenie rynku kapitałowego w jej finansowaniu, informująca o sposobach budowania relacji z inwestorami budzi zaufanie i lojalność i jest bardzo ważna zarówno dla spółek już notowanych na GPW, jak i tych, które myślą o IPO.
Departamenty relacji inwestorskich nie mają łatwego zadania. W erze cyfryzacji i rozwoju technologii, obok tradycyjnych form komunikacji z interesariuszami (spotkania, prezentacje, konferencje wynikowe czy korespondencja pocztowa), w relacjach inwestorskich coraz częściej wykorzystuje się elektroniczne narzędzia komunikacji spółki z rynkiem, takie jak strony www spółek, e-mailingi, newslettery, telekonferencje i wideokonferencje, czaty wideo i podcasty, kanały RSS, a także kanały social media. To naprawdę dużo pracy na poziomie planowania strategicznego, realizacji obowiązków informacyjnych, ale także codziennej egzekucji i utrzymywania dobrych relacji z inwestorami.
Dodatkowo na działach relacji inwestorskich spółek bardzo często spoczywa również kwestia raportowania, które staje się coraz bardziej skomplikowane. Od 2021 r. spółki będą musiały sporządzać swoje raporty zgodnie z formatem ESEF - jednolitym europejskim formatem elektronicznym. ESEF ma być przygotowany w standardzie XBRL, który umożliwia czytanie raportów przez maszyny. Z pewnością będzie to wymagało dużego zaangażowania po stronie spółek, ale jednocześnie ułatwi analizę informacji oraz właściwe segregowanie raportów.
Naprawdę warto inwestować w dobry IR i budowanie długotrwałych oraz transparentnych relacji z akcjonariuszami. Relacje inwestorskie to zbiór działań, których efektów nie widać czasami od razu. Kluczem do sukcesu jest jakość i konsekwencja, które w długim terminie na pewno się opłaca. Wszyscy, którzy zainwestowali w akcje spółki stali się jej właścicielami. I tak właśnie należy ich traktować.
