Czarne chmury nad firmami wykorzystującymi chipy w procesach produkcyjnych zawisły na dłuższy czas. Czas dostawy półprzewodników od złożenia zamówienia wydłużył się do około 5 miesięcy, co jest najdłuższym terminem w historii monitorowania rynku. Niedobory chipów odczuwa wiele sektorów, w tym przede wszystkim motoryzacyjny. Gartner przekonuje, że dopiero w drugim kwartale 2022 roku dojdzie do stabilizacji. Korzystają na tym producenci półprzewodników – Taiwan Semiconductor zapowiedział podwyżki cen nawet do 20 proc. Indeks sektora - PHLX Semiconductor Sector Index – osiągnął maksimum historyczne i zyskał od początku roku ok. 23 proc. Filip Kondej z XTB w rozmowie z FXMAG zwrócił uwagę, że sytuacja stała się na tyle poważna, że niektóre firmy produkujące karty graficzne zaczęły otwarcie faworyzować zamówienia od entuzjastów gamingu wobec zamówień od kryptogórników.
Poniedziałkową sesję najbardziej rozpoznawalny na świecie indeks akcji firm produkujących półprzewodniki – PHLX Semiconductor Sector Index (ticker: SOX) – zakończył ustanowieniem historycznego rekordu (na bazie kursów zamknięcia).
Wykres 1 - PHLX Semiconductor Sector Index od początku roku w interwale dziennym
Źródło: stockcharts.com
SOX jest ważonym kapitalizacją rynkową spółek indeksem, w skład którego wchodzą firmy zajmujące się głównie projektowaniem, produkcją i sprzedażą półprzewodników. Indeks jest publikowany od 1 grudnia 1993 roku, a od 7 września 1994 istnieją opcje na niego.
Funkcjonujące w obrocie opcje na indeks mają rozliczenie finansowe i są typu europejskiego, a do tego miesięczne interwały terminów wykonania (nie ma opcji typu weekly - tygodniowych) i należą do „ciężkich” pod względem kapitału zaangażowanego.
Przy zmienności implikowanej na poziomie ok. 20 proc. dla kontraktu wygasającego 16 września i cenie wykonania zbliżonej do kwotowania indeksu na rynku kasowym (ATM – at-the-money) do otwarcia pozycji long call na poniedziałkowej sesji niezbędne było posiadanie ok. 5,5 tys. USD. Dla pozycji typu short (pokrytych, a nie typu naked short) skala kapitału zaangażowanego będzie o wiele wyższa.
W sferze możliwości inwestycyjnych znajdują się nie tylko derywaty
Na rynku kasowym można inwestować w ETF-y replikujące zachowanie się indeksu, a także akcje spółek tworzących go, w przypadku których wymogi kapitału zaangażowanego nie są tak wyśrubowane jak dla instrumentów pochodnych. Indeks skupia 30 największych podmiotów z sektora, które są notowane na amerykańskich giełdach (minimalna kapitalizacja kwalifikująca do uczestnictwa w indeksie wynosi 100 mln USD). Największy udział w indeksie na koniec czerwca miały Nvidia, Qualcomm i Texas Instruments. W 10-letniej perspektywie uroczniona stopa zwrotu z indeksu wyniosła ok. 23,4 proc.
Wykres 2 – Podstawowe dane na temat PHLX Semiconductor Sector Index (PHLX)
Legenda: Top 10 securities by weight – 10 największych spółek półprzewodnikowych pod względem udziału w indeksie PHLX, cumulative annualized – skumulowana uroczniona stopa zwrotu z indeksu dla interwałów od 1 roku do 10 lat. Dane na koniec czerwca 2021.
Źródło: opracowanie własne na podstawie nasdaq.com
Więcej na temat indeksu przeczytasz tu: https://indexes.nasdaqomx.com/Index/Overview/SOX,
NADCIĄGNĄŁ CHIPAGEDDON
W ostatnim czasie uwagę inwestorów mogą przyciągać liczne nagłówki mediów, w tym finansowych, które cechuje spory ładunek emocjonalny. Barron’s porównał sytuację w sektorze producentów chipów z latami 70-tymi poprzedniego stulecia, gdy szok podażowy w segmencie ropy naftowej, zapoczątkowany reakcją państw OPEC na wybuch w październiku 1973 roku arabsko-izraelskiej wojny Jom Kippur doprowadził do poważnych turbulencji w światowej gospodarce.
Barron’s: Niedobór chipów wygląda jak niedobór ropy w latach 70. Co to oznacza dla akcji i gospodarki.Półprzewodniki mogą być nową ropą naftową, a to może sprawić, że lata 2020 staną się nowymi latami 1970. W tamtych czasach świat opierał się na ropie naftowej, a każda zmiana w podaży miała ogromny wpływ na popyt. Kiedy OPEC nałożył embargo na USA w latach 70-tych, cena ropy wzrosła z około 3 USD/baryłkę na początku dekady do 13 USD pod jej koniec. W 1974 roku Stany Zjednoczone wydały nawet kupony na racje żywnościowe. Barron’s, 20 sierpnia 2021 |
Brzmi bardzo apokaliptycznie ?
Niekoniecznie. Niektóre media, w tym brytyjski The Guardian używają w swoich materiałach terminu „Chipageddon”, będącego zbitką słowa „chip” określającego półprzewodnik i sufiksu „-ageddon”, pochodzącego od biblijnego Armageddonu, starcia sił dobra i zła opisanego w księdze Objawienia, które zakończyło się zwycięstwem jasnej strony mocy.
DEFICYTY PÓŁPRZEWODNIKÓW POGŁĘBIAJĄ SIĘ
Tym, co budzi coraz powszechniejsze obawy wielu obserwatorów jest pogłębiający się deficyt chipów. Amerykańska Susquehanna Financial Group (SFG) od 2017 roku monitoruje segment półprzewodników pod kątem dostępności tych komponentów na potrzeby procesów produkcyjnych. Z ostatniego sierpniowego odczytu opisującego sytuację w branży za lipiec wynika, że od złożenia zamówienia do dostawy chipów mija przeciętnie 20 tygodni. Innymi słowy firma, która wykorzystuje półprzewodniki w cyklu produkcyjnym musi czekać w przybliżeniu 5 miesięcy, aby otrzymać dostawę.
Co gorsza termin ten systematycznie ulega wydłużeniu
W porównaniu z odczytem za grudzień 2020 termin ten wydłużył się o około tydzień i jest na rekordowym poziomie w historii obliczania wskaźnika.
Jeszcze gorzej jest w segmencie mikrokontrolerów i chipów logicznych, odpowiedzialnych za wiele funkcji w pojazdach, sprzęcie przemysłowym i elektronice domowej – w tym przypadku zamówienie jest dostarczane po blisko 27 tygodniach, podczas gdy, zwykle dochodziło do tego po 6-9 tygodniach.
Wykres 3 – Termin wykonania dostawy chipów od złożenia zamówienia (w tygodniach)
Źródło: Susquehanna Financial Group za pośrednictwem infografiki Bloomberg
W KOGO UDERZY DEFICYT PÓŁPRZEWODNIKÓW ?
Być może nawet trafniejsze byłoby pytanie, w kogo nie uderzy, bo to lepiej oddawałoby istotę powszechności zastosowań chipów w gospodarce.
Jedną z głównych ofiar zakłóceń w łańcuchach dostaw półprzewodników jest z pewnością przemysł motoryzacyjny. Firmy z całego świata ogłaszają redukcje skali produkcji z powodu niedoboru chipów.
Zakład Volkswagena (VW) w Wolfsburgu, zatrudniający przeszło 60 tys. osób, ograniczył produkcję tylko do jednej zmiany. Audi, podmiot zależny od VW, przedłużył letnią przerwę w swoich niemieckich fabrykach. To zmiany u światowego lidera motoryzacji według listy Global 500 magazynu Fortune.
Nie lepiej jest u globalnego wicelidera
Toyota, która wprawdzie wcześniej radziła sobie z kryzysem chipowym całkiem dobrze, a przynajmniej lepiej niż konkurenci dzięki zapasom chipów, również spasowała. Firma do niedawna korzystała z tego, że w ramach reorganizacji planu ciągłości biznesowej, opracowanego w następstwie trzęsienia ziemi i tsunami w Fukushimie dekadę temu, zbudowała nową politykę w zakresie utrzymywania zapasów. Ale i te się kiedyś kończą w obliczu trwałych i głębokich deficytów dostaw. W rezultacie spółka zawiesiła produkcję w 14 zakładach zlokalizowanych w Japonii przez cały wrzesień, co w efekcie przełoży się na ograniczenie produkcji o 40 proc. We wrześniu zamiast wcześniej planowanych 900 tys. samochodów koncern zbuduje do 540 tys. pojazdów.
Całości dramatu przemysłu motoryzacyjnego dopełniają decyzje innych korporacji
General Motors zamknął swoje trzy główne fabryki produkujące ciężarówki w Ameryce Północnej, a Ford tymczasowo zawiesił działalność zakładu montażu ciężarówek. Produkcję zmniejszyły także Nissan, Daimler, BMW i Renault.
Na początku czerwca KPMG opublikowało raport na temat kondycji motoryzacji https://advisory.kpmg.us/articles/2021/surviving-silicon-storm.html. „Chociaż producenci samochodów odpowiadają za około 10 procent światowej sprzedaży półprzewodników, szacujemy, że to oni poniosą około 80 procent z 125 mld USD utraconej sprzedaży spowodowanej niedoborem chipów” – podano w opracowaniu.
Deficyty przekładają się na weryfikacje krótkoterminowych prognoz
IHS Markit, znany chyba najbardziej z publikacji odczytów wskaźników wyprzedzających koniunkturę w sferze realnej – PMI, regularnie ścina przewidywania na temat wzrostu produkcji aut w 2021 roku. W styczniu analitycy prognozowali, że rynek będzie rósł w kilkunastoprocentowym tempie rdr, lecz ostatnio sądzą już, że dynamika będzie jednocyfrowa.
Wykres 4 – Zmiany prognoz IHS Markit dotyczące tempa wzrostu światowej produkcji samochodów osobowych w 2021 roku dla okresu styczeń-sierpień w interwałach miesięcznych
Źródło: IHS Markit, JP Morgan za pośrednictwem infografiki Bloomberg
IHS Markit oszacował w czerwcu, ile wyniesie ubytek produkcji światowej w scenariuszu długotrwałych deficytów półprzewodników. Według tych obliczeń może on wynieść ok. 1,3 bln USD – z tą analizą zapoznasz się tu: https://ihsmarkit.com/research-analysis/critical-supply-chains-the-semiconductor-shortage.html.
Filip Kondej, analityk rynków finansowych XTB dla FXMAG na temat sytuacji na rynku chipówJako przyczynę powstania deficytu na rynku półprzewodników można wymienić błędną ocenę sytuacji. Na początku pandemii firmy z całego świata zaczęły ograniczać produkcję i zamówienia, obawiając się silnego spowolnienia gospodarczego. Choć gospodarka faktycznie otrzymała cios z powodu lockdownów, to sytuacja w sektorze przemysłowym nie była tak słaba jak sądzono, a następujące później odbicie gospodarcze okazało się szybsze i mocniejsze niż oczekiwano. Niemniej producenci chipów zdążyli już obniżyć produkcję w odpowiedzi na niższe zamówienia i nie byli przygotowani na lawinę nowych zamówień w kolejnych miesiącach. Podjęto wprawdzie działania mające na celu zwiększenie produkcji i zdywersyfikowanie jej geograficznie, ale zanim te projekty zostaną ukończone minie trochę czasu. Jedną z branży, która mocno odczuwa braki półprzewodników są producenci samochodów. Kolejnym przykładem są producenci wszelkiego rodzaju elektroniki. W przypadku tego typu produktów warto mieć na uwadze zmiany, jakie wymusiła pandemia, czyli fakt, że spędzamy więcej czasu domu. Półprzewodniki wykorzystywane są w produkcji komputerów czy konsol gamingowych, na które popyt wzrósł w wyniku lockdownów i szerszego wprowadzenia pracy zdalnej. Wzrosły nie tylko ceny całych zestawów, ale również poszczególnych części, jak na przykład kart graficznych. Popyt na karty graficzne wzrósł nie tylko z powodu większego zapotrzebowania na elektronikę przez gospodarstwa domowe, ale również wskutek silnych wzrostów cen kryptowalut. Karty graficzne wykorzystywane są w koparkach kryptowalutowych, na które popyt również przyspieszył. Sytuacja stała się do tego stopnia poważna, że niektóre firmy produkujące karty graficzne musiały wybrać kogo obsługiwać i zaczęły otwarcie faworyzować zamówienia od graczy wobec zamówień od górników. Obecnie negatywny wpływ deficytów na tę branżę nie jest aż tak bardzo widoczny, ponieważ działania władz Chin wymierzone w górników doprowadziły do ogromnej podaży koparek używanych. Wpływ braku półprzewodników na sferę realną gospodarki jest znaczny. Według banku inwestycyjnego Goldman Sachs braki mogą się negatywnie odbijać na blisko 170 branżach. Z punktu widzenia konsumenta deficyty mogą objawiać się ograniczoną dostępnością niektórych produktów lub wyższymi cenami. Na przykład czas oczekiwania na nowe samochody wydłużył się. Wyższe ceny nowych samochodów oraz dłuższy czas oczekiwania mają również wpływ na ceny samochodów używanych - te w ostatnich miesiącach szybko rosły. Rynki kapitałowe zdają się jak na razie ignorować problem. Oczywiście, w sytuacji, gdy jakaś spółka obniży prognozy z powodu braku dostępu części, to akcje tej firmy często tracą. Często jest to jednak reakcja chwilowa. Patrząc na szeroki rynek nie widać większych obaw. Po części może to być spowodowane brakiem zrozumienia skali problemu. Cały czas nie wiadomo, jak długo będą trwały braki oraz jak duże będą. W sytuacji, w której niedobory na rynku półprzewodników stwarzałyby ryzyko poważnej recesji niewykluczone, że zaobserwujemy spadki na indeksach. Niemniej należy brać pod uwagę szerszy kontekst, a ten sugeruje utrzymanie silnego wsparcia dla gospodarki ze strony banków centralnych, co sprawia, że czujność rynków i skala reakcji na złe informacje jest ograniczona. |
JAK DŁUGO UTRZYMAJĄ SIĘ NIEDOBORY CHIPÓW?
Kluczowym pytaniem, jakie stawiają sobie m. in. inwestorzy jest to, jak długo utrzyma się niedobór podaży.
Pat Gelsinger, CEO Intela, niedawno przestrzegał, że najgorsze przed nami w odniesieniu do zakłóceń dostaw chipów.
Gartner, jeden z wiodących ośrodków analitycznych w zakresie IT, spodziewa się, że światowy niedobór półprzewodników będzie utrzymywał się przez 2021 rok, a sytuacja ustabilizuje się w drugim kwartale 2022 roku.
"Niedobór poważnie zakłóci łańcuch dostaw i ograniczy produkcję wielu typów sprzętu elektronicznego w 2021 roku. Odlewnie podnoszą ceny wafli krzemowych, a z kolei firmy produkujące chipy podnoszą ceny urządzeń" - powiedział Kanishka Chauhan, główny analityk Gartner
Wykres 5 – Przewidywane zmiany indeksu Gartnera dla zapasów półprzewodników na świecie w latach 2021-2022
Legenda: normal zone – strefa równowagi zapasów, moderate shortage zone – strefa umiarkowanego niedoboru zapasów, severe shortage zone – strefa poważnego niedoboru zapasów
Źródło: Gartner
W te oczekiwania wpisuje się informacja, że ostatnio znaczącą podwyżkę cen chipów ogłosił Taiwan Semiconductor – dla mniej zaawansowanych technologicznie produktów wyniesie ona do 20 proc., zaś najbardziej zaawansowanych do 10 proc.
