15 grudnia słowacka Rada Narodowa przegłosowała wotum nieufności wobec rządu. Zgłosili je posłowie dwóch ugrupowań opozycyjnych – obecnej do września br. w koalicji rządzącej liberalnej partii Wolność i Solidarność (SaS) oraz liderującej w sondażach partii Hlas – Socjaldemokracja. Wniosek poparło 78 deputowanych, wymagana była większość bezwzględna (tj. 76 ze 150). Pierwsze rozmowy na temat dalszych kroków po utracie większości premier Eduard Heger (OĽaNO) i przewodniczący parlamentu Boris Kollár (Jesteśmy Rodziną) przeprowadzili już z prezydent Zuzaną Čaputovą. 16 grudnia o 13.30 głowa państwa ma przyjąć dymisję rządu, a zarazem tymczasowo powierzyć mu wykonywanie funkcji w ograniczonym zakresie. Działania podejmowane w ramach kompetencji rządu, ale wynikające z ustaw innych niż konstytucja, wymagać będą podpisu prezydent.
Przewodniczący parlamentu Kollár poinformował, że zgadza się z Čaputovą co do tego, że przedterminowe wybory powinny się odbyć jak najwcześniej, tzn. „idealnie w kwietniu lub w maju, a najpóźniej w czerwcu”. Głowa państwa oczekuje przyjęcia do końca stycznia zmian w ustawie zasadniczej, które formalnie umożliwią skrócenie kadencji parlamentu. Jest to konsekwencja orzeczenia Sądu Konstytucyjnego wydanego w trakcie trwającej kadencji. W historii Słowacji dochodziło już do przyjmowania tzw. ustaw konstytucyjnych rozwiązujących parlament przed upływem kadencji.
Komentarz
- Upadek gabinetu Hegera to finalna odsłona sporów wewnątrz słowackiej centroprawicy, która przejęła władzę po wyborach w lutym 2020 r. pod hasłami rozliczenia wieloletnich rządów lewicy i sanacji instytucji państwa. Rdzeniem tarć był konflikt ideologiczny i personalny pomiędzy dwoma koalicjantami: zwycięzcą wyborów – ugrupowaniem Zwyczajni Ludzie i Niezależne Osobistości (OĽaNO) Igora Matoviča – oraz partią SaS Richarda Sulíka (szerzej zob. Permanentny kryzys koalicyjny: słowacka centroprawica na rozdrożu). Z czasem coraz mocniej zaczęły ujawniać się różnice między oboma partiami, pogłębione przez wyzwania związane z pandemią, inflacją czy następstwami wojny na Ukrainie, takimi jak fale uchodźcze czy kryzys energetyczny. SaS obstawała przy liberalnej polityce gospodarczej, z kolei OĽaNO forsowało rozwiązania prosocjalne (ze zwiększeniem wydatków na politykę prorodzinną na czele). Rosnące napięcia najpierw doprowadziły do rezygnacji Matoviča z funkcji premiera po roku urzędowania, a następnie do opuszczenia przez SaS koalicji rządzącej, która tym samym utraciła większość w parlamencie....
