Historia funduszy inwestycyjnych miała swój początek już pod koniec XVIII wieku. Jednak pełny rozkwit tej formy inwestowania nastąpił dopiero w XX wieku. Obecnie na polskim rynku funkcjonuje ponad 800 funduszy inwestycyjnych. Wartość aktywów niektórych z nich jest liczona w miliardach złotych. Jakie są największe fundusze inwestycyjne w Polsce? W co inwestują? Jaką osiągnęły stopę zwrotu na przestrzeni ostatnich lat?
Idea funduszy inwestycyjnych
Fundusz inwestycyjny to forma zbiorowego inwestowania, polegająca na zbiorowym lokowaniu środków pieniężnych wpłaconych przez uczestników funduszu. Idea funduszy inwestycyjnych ma swój początek w pomyśle wspólnego inwestowania wprowadzonym w Holandii w 1774 r. przez kupca i pośrednika Abrahama van Ketwicha. Według różnych źródeł, kolejne fundusze inwestycyjne mogły powstać w Wielkiej Brytanii, Belgii lub Szwajcarii. W USA fundusze inwestycyjne rozpoczęły działalność w latach 20-tych XX wieku. W lipcu 1992 r. ta forma inwestowania dotarła również do Polski. Pierwszym funduszem inwestycyjnym w Polsce był Pioneer. Jednostki funduszu Pioneer cieszyły się ogromnym zainteresowaniem. Było tyle chętnych, że formularze, na których składano zlecenia nabycia jednostek musiały być racjonowane. Na przestrzeni kolejnych lat nastąpił dynamiczny rozwój tego rynku. Obecnie w Polsce osoby zainteresowane tą formą inwestycji mają około 850 funduszy do wyboru.
Istotą tej formy inwestowania jest to, że w tym celu nasze pieniądze powierzamy specjalistom, zarządzającym tymi środkami. Fundusze inwestycyjne są zarządzane przez FTF (Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych).
Rodzaje funduszy inwestycyjnych
Fundusze inwestycyjne mogą inwestować w papiery wartościowe, surowce, nieruchomości czy inne aktywa, które mogą przynieść zysk. Stąd wśród nich można wyróżnić:
- fundusze akcji, wśród których można wyróżnić: fundusze uniwersalne (inwestujące w akcje różnych spółek), fundusze indeksowe (starające się odzwierciedlić zmiany danego indeksu rynkowego, np. WIG20), fundusze małych i średnich spółek i fundusze sektorowe (np. spółki energetyczne, surowcowe, budowlane itp.),
- fundusze dłużne, które inwestują w papiery wartościowe zapewniające stały dochód, takie jak papiery skarbowe czy obligacje korporacyjne,
- fundusze mieszane, które inwestują w różne klasy aktywów, np. akcje i obligacje. Wśród nich wyróżnia się: fundusze z ochroną kapitału (których podstawową zasadą polityki inwestycyjnej jest dążenie do zabezpieczenia przed spadkiem wartości jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych poniżej określonego poziomu), fundusze stabilnego wzrostu (w których udział akcji nie przekracza 40%), fundusze zrównoważone (udział akcji w przedziale 40%-60%), fundusze aktywnej alokacji i selektywne (udział akcji może się kształtować na różnym poziomie) oraz fundusze mieszane inne (wszystkie pozostałe),
- fundusze rynku pieniężnego - inwestują w papiery rynku pieniężnego, takie jak bony skarbowe.
- fundusze nieruchomości - inwestują w prawa do nieruchomości lub udziały w spółkach z tej branży,
- fundusze aktywów niepublicznych - inwestują w instrumenty spółek, które nie są notowane na giełdzie. Mogą one nabywać akcje i obligacje podmiotów niepublicznych.
- fundusze absolutnej stopy zwrotu - starają się zarabiać niezależnie od aktualnej koniunktury rynkowej. Zarządzający wybierają instrumenty, które w danym momencie pozwolą osiągnąć zysk.
- fundusze surowcowe - inwestują w instrumenty związane z surowcami, takie jak akcje spółek z tej branży lub instrumenty pochodne na dany surowiec.
Fundusze inwestycyjne dzielą się na zamknięte i otwarte. Do funduszy inwestycyjnych otwartych (FIO) każdy zainteresowany może przystąpić w dowolnym momencie, a liczba jednostek uczestnictwa nie jest ograniczona. Jeśli inwestor chce się wycofać z takiego funduszu, nie ma problemu ze spieniężeniem swych jednostek uczestnictwa. Fundusze otwarte są zobowiązane, aby je odkupić w celu umorzenia na każde żądanie uczestnika funduszu.
Fundusze inwestycyjne zamknięte (FIZ) mają natomiast określoną liczbę certyfikatów inwestycyjnych, w związku z czym grono inwestorów jest ograniczone. Certyfikaty FIZ można nabyć jedynie w czasie publicznej subskrypcji lub kupić na rynku wtórnym. Mogą być one zgłaszane przez inwestorów do umorzenia tylko w terminach wyznaczonych przez fundusz lub sprzedane na rynku wtórnym.
Fundusze inwestycyjne otwarte wymagają zgody KNF na rozpoczęcie działalności. Fundusze inwestycyjne zamknięte natomiast tylko informują KNF o tym fakcie. Mają one większy wybór w zakresie aktywów i strategii niż fundusze inwestycyjne otwarte. Zdaniem KNF są one skierowane do bardziej doświadczonych inwestorów.
Największą popularnością w Polsce cieszą się fundusze inwestycyjne otwarte ze względu na łatwą dostępność nabycia i umorzenia jednostek uczestnictwa.
Największe fundusze inwestycyjne w Polsce
Wojciech Kiermacz w swym artykule „Największe fundusze inwestycyjne w Polsce” na portalu Analizy.pl zwraca uwagę, że w Polsce jest ponad 30 funduszy inwestycyjnych o aktywach, których wartość przekracza 1 mld zł. Wśród nich większość stanowią fundusze dłużne, o niższym poziomie ryzyka. Polacy najchętniej inwestują w fundusze o takim profilu.
Największym funduszem inwestycyjnym otwartym w Polsce jest PKO Obligacji Skarbowych. Zalicza się on do funduszy dłużnych. Według stanu na 09.2019 r. wartość jego aktywów netto wyniosła 10,2 mld zł. Drugim największym funduszem z tej grupy jest Generali Korona Dochodowy. Według stanu na 09.2019 r. wartość aktywów netto tego funduszu wyniosła 5,99 mld zł. Na trzecim miejscu jest Pekao Spokojna Inwestycja. We wrześniu 2019 r. wartość aktywów netto tego funduszu wyniosła 4,89 mld zł.
Autor artykułu zwraca uwagę na wzrastające zainteresowanie funduszem PKO Obligacji Długoterminowych. W listopadzie 2018 r. wartość jego aktywów nie przekraczała 1 mld. Od grudnia zaczęła systematycznie wzrastać i we wrześniu 2019 r. sięgnęła poziomu 4,05 mld zł.
Nie ma na rynku zbyt wielu innych funduszy niż dłużne o tak dużej wartości aktywów. Wśród funduszy akcji jedynym funduszem o wartości aktywów liczonej w miliardach, jest PKO Technologii i Innowacji Globalny.
Wśród miliardowych funduszy jest też kilka funduszy mieszanych. Wśród nich są fundusze o długiej historii, które od dawna mogą się pochwalić dużą sumą aktywów, takie jak PZU Stabilnego Wzrostu Mazurek, a także dynamicznie rozwijające się fundusze o szybko rosnących aktywach, takie jak Investor Zabezpieczenia Emerytalnego.
Większość funduszy o miliardowej wartości aktywów jest zarządzana przez TFI związane z dużymi, znanymi grupami bankowymi i ubezpieczeniowymi, takimi jak m. in. Pekao, PKO, PZU, Santander. Przyciągają one klientów swą znaną marką. Istotna jednak jest też rola niezależnych TFI, takich jak np. Investors TFI, znanego z takich funduszy jak Investor Oszczędnościowy i Investor Zabezpieczenia Emerytalnego.
Jak informuje autor artykułu, w funduszach o miliardowej wartości aktywów łącznie jest ulokowane prawie 80 mld zł, co stanowi ponad połowę wszystkich środków zgromadzonych w funduszach detalicznych.
Zestawienie największych otwartych funduszy inwestycyjnych w Polsce z czerwca 2019 r. przedstawia poniższa tabela, zaczerpnięta z serwisu Analizy Online.
PKO Obligacji Skarbowych został uruchomiony w 2001 r. Fundusz ten inwestuje przede wszystkim w instrumenty dłużne, które są emitowane, poręczone lub gwarantowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski. Jego celem jest pozyskiwanie okazji inwestycyjnych na rynku krajowym i zagranicznym z perspektywą osiągania wyższych stóp zwrotu niż z depozytów bankowych. Jest on przeznaczony dla osób, które chcą inwestować w obligacje rządowe, bony skarbowe oraz obligacje przedsiębiorstw, oczekują wyższej stopy zwrotu niż z depozytów bankowych, planują inwestować krótkoterminowo i akceptują poziom ryzyka związany z instrumentami dłużnymi wchodzącymi w skład portfela tego funduszu.
Wykres 1. Struktura aktywów funduszu PKO Obligacji Skarbowych
Źródło: https://www.pkotfi.pl/fundusze-inwestycyjne/fundusze-inwestycyjne-otwarte/pko-obligacji-skarbowych/
Generali Korona Dochodowy (wcześniej znany pod nazwą UniKorona Dochodowy) powstał w 1997 r. Fundusz ten inwestuje w instrumenty rynku pieniężnego, takie jak bony skarbowe, krótkoterminowe lokaty bankowe oraz dłużne papiery wartościowe o terminie wykupu nieprzekraczającym roku. Jest on przeznaczony dla inwestorów, którzy chcą lokować środki w krótkoterminowe papiery dłużne i inne instrumenty rynku pieniężnego, mają co najmniej 6-miesięczny horyzont inwestycyjny i akceptują niskie ryzyko inwestycyjne.
Wykres 2. Struktura aktywów funduszu Generali Korona Dochodowy
Źródło: https://generali-investments.pl/contents/pl/klient-indywidualny/generali-korona-dochodowy
Pekao Spokojna Inwestycja (uprzednio znany jako Pekao Gotówkowy) rozpoczął swą działalność w 2009 r. Fundusz ten inwestuje przede wszystkim w depozyty bankowe oraz denominowane w walucie polskiej instrumenty finansowe o charakterze dłużnym, takie jak obligacje Skarbu Państwa czy obligacje emitowane przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą.
Wykres 3. Struktura aktywów funduszu Pekao Spokojna Inwestycja
Źródło: https://targeto.pl/notowania/fundusz/pekao-spokojna-inwestycja-pekao-funduszy-globalnych-sfio/60405795
PKO Obligacji Długoterminowych powstał w 2005 r. Fundusz inwestuje swe aktywa w instrumenty dłużne, przede wszystkim w polskie obligacje i bony skarbowe. Może także inwestować w papiery dłużne innych krajów OECD. Pozostałą część aktywów funduszu stanowią przede wszystkim lokaty bankowe i obligacje korporacyjne. Fundusz jest przeznaczony dla osób, które chcą inwestować w obligacje rządowe, bony skarbowe i obligacje przedsiębiorstw o dłuższym horyzoncie czasowym, planują inwestować średnioterminowo i oczekują wyższej stopy zwrotu niż z depozytów bankowych.
Wykres 4. Struktura aktywów funduszu PKO Obligacji Długoterminowych
Źródło: https://www.pkotfi.pl/fundusze-inwestycyjne/fundusze-inwestycyjne-otwarte/pko-obligacji-dlugoterminowych/
Investor Oszczędnościowy został utworzony w 1999 r. Wartość aktywów netto na 09.2019 r. wyniosła 3,34 mld zł. Polityka inwestycyjna funduszu zakłada inwestowanie środków w obligacje skarbowe o niskim ryzyku stopy procentowej, papiery dłużne banków, listy zastawne i obligacje korporacyjne, emitowane przez polskie przedsiębiorstwa notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych.
Wykres 5. Struktura aktywów funduszu Investor Oszczędnościowy
Źródło: https://investors.pl/fundusze-inwestycyjne/UQjopf-investor-oszczednosciowy
Investor Zabezpieczenia Emerytalnego również powstał w 1999 r. Według stanu na 09.2019 r. wartość aktywów netto tego funduszu wyniosła 1,03 mld zł. Jest to fundusz mieszany stabilnego wzrostu. Inwestuje środki w dłużne papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego emitowane przez Skarb Państwa, NBP, jednostki samorządu terytorialnego i inne władze publiczne (także państw członkowskich Unii Europejskiej) oraz przedsiębiorstwa, a także w depozyty bankowe. Udział tych instrumentów w strukturze funduszu może wynosić od 60% do 100%. Natomiast udział akcji oraz instrumentów finansowych opartych na akcjach może wynosić od 5% do 40%.
Wykres 6. Struktura aktywów funduszu Investor Zabezpieczenia Emerytalnego
Źródło: https://investors.pl/fundusze-inwestycyjne/1BalU6-investor-zabezpieczenia-emerytalnego
PZU Stabilnego Wzrostu Mazurek został uruchomiony w 1999 r. Wartość aktywów netto na 09.2019 r. wyniosła 2,68 mld zł. Fundusz ten inwestuje w papiery dłużne i akcje. Jest to fundusz o średnim ryzyku inwestycyjnym, z zalecanym horyzontem inwestycyjnym minimum 3 lata. Lokuje środki w dłużne papiery wartościowe do maksymalnie 100% wartości aktywów netto oraz w akcje i prawa do akcji, których udział w strukturze funduszu może wynieść maksymalnie 40%. Jest on przeznaczony dla osób, które akceptują średnie ryzyko inwestycyjne i oczekują zysków wyższych niż z lokat bankowych i papierów dłużnych.
Wykres 7. Struktura aktywów funduszu PZU Stabilnego Wzrostu Mazurek
Źródło: https://www.pzu.pl/dla-ciebie-i-rodziny/inwestycje-i-oszczednosci/fundusze-inwestycyjne/pzu-stabilnego-wzrostu-mazurek?startDate=25.10.1999&endDate=07.11.2019
PKO Zabezpieczenia Emerytalnego 2020 powstał w 2012 r. Wartość aktywów netto we wrześniu 2019 r. wyniosła 1,56 mld zł. Fundusz inwestuje w instrumenty dłużne i depozyty oraz jednostki i tytuły uczestnictwa innych funduszy, w tym również zagranicznych, których głównymi aktywami są instrumenty dłużne i depozyty. Lokuje środki także w jednostki uczestnictwa funduszy zarządzanych przez PKO TFI. Jest przeznaczony dla osób, które planują oszczędzać na cele emerytalne.
Wykres 8. Struktura aktywów funduszu PKO Zabezpieczenia Emerytalnego 2020
Źródło: https://www.pkotfi.pl/fundusze-inwestycyjne/fundusze-inwestycyjne-otwarte/pko-zabezpieczenia-emerytalnego-2020/
PKO Technologii i Innowacji Globalny rozpoczął swą działalność w 2010 r. Wartość aktywów netto na 09.2019 r. wyniosła 1,98 mld zł. Fundusz ten inwestuje w akcje międzynarodowych spółek, które są liderami swoich branż i technologii. Jest przeznaczony dla osób, które planują inwestować długoterminowo i akceptują podwyższony poziom ryzyka związany z polityką inwestycyjną funduszu.
Wykres 9. Struktura aktywów funduszu PKO Technologii i Innowacji Globalny
Źródło: https://www.pkotfi.pl/fundusze-inwestycyjne/fundusze-inwestycyjne-otwarte/pko-technologii-i-innowacji-globalny/
Fundusz akcji PKO Technologii i Innowacji Globalny na tle indeksu WIG20 prezentuje poniższy wykres:
Wykres 10. PKO Technologii i Innowacji Globalny na tle indeksu WIG20
Stopę zwrotu wybranych największych funduszy inwestycyjnych przedstawia poniższa tabela:
Źródła:
https://www.analizy.pl/fundusze/wiadomosci/25479/najwieksze-fundusze-inwestycyjne-w-polsce.html
https://www.pkotfi.pl/fundusze-inwestycyjne/fundusze-inwestycyjne-otwarte/pko-obligacji-skarbowych/
https://www.pekaotfi.pl/tfi/arts.pg
https://targeto.pl/notowania/fundusz/pekao-spokojna-inwestycja-pekao-funduszy-globalnych-sfio/60405795
https://oszczednosciowy.investors.pl/
https://investors.pl/fundusze-inwestycyjne/1BalU6-investor-zabezpieczenia-emerytalnego
https://www.pzu.pl/dla-ciebie-i-rodziny/inwestycje-i-oszczednosci/fundusze-inwestycyjne/pzu-stabilnego-wzrostu-mazurek?startDate=25.10.1999&endDate=07.11.2019
https://www.pkotfi.pl/fundusze-inwestycyjne/fundusze-inwestycyjne-otwarte/pko-zabezpieczenia-emerytalnego-2020/
https://www.pkotfi.pl/fundusze-inwestycyjne/fundusze-inwestycyjne-otwarte/pko-technologii-i-innowacji-globalny/
https://generali-investments.pl/contents/pl/klient-indywidualny/generali-korona-dochodowy
https://www.analizy.pl/fundusze/temat-tygodnia/22514/jak-wygladaly-poczatki-rynku-funduszy-inwestycyjnych.html
https://www.analizy.pl/fundusze/wiadomosci/24921/liczba-funduszy-inwestycyjnych-zaczela-spadac.html
http://inwestujwprzyszlosc.wp.pl/artykul/mozesz-wiecej-zarobic-lub-spokojniej-spac-jak-inwestowac-w-fundusze
https://bossafund.pl/edukacja/abc-funduszy/rodzaje-funduszy-inwestycyjnych
https://www.bankier.pl/wiadomosc/Rodzaje-funduszy-inwestycyjnych-7645025.html
