PEP2040

Czym jest NABE?

• Koncepcja utworzenia Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) polega na nabyciu przez Skarb Państwa wszystkich aktywów związanych z wytwarzaniem energii elektrycznej w elektrowniach zasilanych węglem kamiennym i brunatnym wydzielonych z Grup Energetycznych (PGE, TAURON, ENEA i ENERGA). Z uwagi na nierozerwalność kompleksów energetycznych zasilanych węglem brunatnym, wśród aktywów NABE oprócz elektrowni znajdą się również kopalnie węgla brunatnego w Bełchatowie i Turowie należące obecnie do PGE, a także spółki serwisowe świadczące usługi na rzecz spółek wytwórczych tworzących NABE.
• Nabywane przez Skarb Państwa aktywa skupione są obecnie w pięciu spółkach wytwórczych – PGE GiEK, TAURON Wytwarzanie, ENEA Wytwarzanie, ENEA Elektrownia Połaniec oraz ENERGA  Elektrownie Ostrołęka. Utworzenie NABE nastąpi w momencie nabycia przez Skarb Państwa tychże spółek oraz ich konsolidacji wokół PGE GiEK, poprzez wniesienie przez Skarb Państwa czterech pozostałych spółek wytwórczych na podwyższenie kapitału zakładowego PGE GiEK. Taka konsolidacja nastąpi równocześnie z nabyciem wszystkich pięciu spółek wytwórczych (co ma nastąpić w jednym i tym samym dniu), a PGE GiEK zmieni firmę na Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego i będzie skupiać w swojej grupie kapitałowej wszystkie nabyte przez Skarb Państwa aktywa wytwórcze i spółki serwisowe. Będą one obejmowały 13 elektrowni o łącznej zainstalowanej mocy 23,5 GW. Jedynym akcjonariuszem NABE będzie Skarb Państwa.

Dlaczego NABE?

• Utworzenie NABE ma na celu dostosowanie Grup Energetycznych do wyzwań transformacji energetycznej Polski spójnie z kierunkami wskazanymi w PEP2040. Jest to kluczowe, bowiem Grupy Energetyczne są głównymi wytwórcami energii elektrycznej w Polsce, tym samym ich rola w transformacji energetycznej kraju jest newralgiczna. Pomimo tego, że już obecnie realizują szereg projektów rozwojowych, to posiadana struktura aktywów wytwórczych i obciążenie aktywami węglowymi ogranicza ich potencjał inwestycyjny i rozwojowy w segmencie źródeł nisko- oraz zeroemisyjnych i spowalnia tempo transformacji energetycznej kraju. Uwolniony od śladu węglowego potencjał inwestycyjny Grup Energetycznych będzie mógł być wykorzystany w szczególności na rozwój nowych konwencjonalnych i niekonwencjonalnych mocy wytwórczych (elektrownie: wiatrowe, fotowoltaiczne, gazowe, atomowe) oraz zwiększenie potencjału magazynowania energii elektrycznej i ciepła, jak również na rozwój systemu dystrybucji.
• Utworzenie NABE ma również na celu wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego Polski w okresie transformacji energetycznej kraju poprzez skupienie niemal wszystkich elektrowni węglowych w Polsce w podmiocie, którego wyłącznym właścicielem (akcjonariuszem) będzie Skarb Państwa. Pozwoli to na zapewnienie skoordynowanego i kontrolowanego tempa długofalowego harmonogramu wyłączania poszczególnych bloków węglowych, regulując tempo transformacji energetycznej Polski z uwzględnieniem potrzeb Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE). Bowiem NABE będzie miała możliwość:

• optymalizacji prowadzenia inwestycji utrzymaniowych i modernizacyjnych niezbędnych do zachowania sprawności eksploatowanych bloków węglowych do czasu powstania nowych źródeł wytwórczych, przyczyniając się tym samym do zapewnienia niezbędnej dostępności mocy w systemie energetycznym;
• optymalizacji zarządzania pracą bloków węglowych oraz harmonogramem wyłączania poszczególnych bloków węglowych z KSE przy uwzględnieniu przyłączania do KSE nowych nisko- i zeroemisyjnych źródeł wytwórczych, przy jednoczesnym uwzględnieniu uwarunkowań rynkowych.

• Pracując nad utworzeniem NABE Ministerstwo Aktywów Państwowych kieruje się dwiema kluczowymi wartościami. Po pierwsze wartością konstytucyjną jaką jest bezpieczeństwo energetyczne kraju (jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w dniu 18 lipca 2023 r. w kontekście działalności Turowa). Po drugie długoterminową wartością Grup Energetycznych, których Skarb Państwa jest istotnym akcjonariuszem (ustawowy paradygmat właścicielski Skarbu Państwa co do osiągnięcia trwałego wzrostu wartości tych spółek, z uwzględnieniem polityki gospodarczej państwa). Należy zauważyć, że już na obecnym etapie rynek i inwestorzy pozytywnie oceniają wpływ utworzenia NABE na Grupy Energetyczne – notowania giełdowe Grup Energetycznych w dniu 17 lipca 2023 r. po otrzymaniu od Skarbu Państwa propozycji warunków transakcji nabycia aktywów węglowych prowadzących do utworzenia NABE wzrosły o ponad 30% w przypadku ENEA, ponad 22% w przypadku TAURON, niemal 15% w przypadku PGE oraz ponad 2% w przypadku ENERGA.
• Funkcjonowanie NABE, dzięki zakładanej optymalizacji inwestycji utrzymaniowych i modernizacyjnych oraz możliwości optymalizacji harmonogramu wyłączania poszczególnych bloków węglowych, może ograniczyć tempo wzrostu cen energii elektrycznej w perspektywie najbliższych kilkunastu lat w porównaniu do sytuacji, gdyby NABE nie zostało utworzone, a jednostki węglowe pozostałyby rozproszone w Grupach Energetycznych. Należy przy tym jednak wskazać, że szereg czynników rynkowych i regulacyjnych wpływających na ceny energii w długim terminie pozostaje poza kontrolą Skarbu Państwa.

Bezprecedensowy charakter procesu utworzenia NABE

• Utworzenie NABE jest bezprecedensowym i najbardziej kompleksowym przedsięwzięciem realizowanym w polskim sektorze elektroenergetycznym. Z uwagi na jego skalę i szeroką grupę interesariuszy, jak również uwarunkowania sektora elektroenergetycznego oraz model funkcjonowania i finansowania Grup Energetycznych, utworzenie NABE wymaga wielopoziomowych działań i odpowiedniego zabezpieczenia interesu Skarbu Państwa.
• Nad transakcją utworzenia NABE pracował i pracuje szereg doradców Skarbu Państwa, Grup Energetycznych i samych spółek wytwórczych. Prace obejmowały w szczególności wielomiesięczne badania due diligence nabywanych aktywów oraz ich wyceny. Oprócz wypracowania i uzgodnienia złożonych aspektów transakcyjnych pomiędzy Skarbem Państwa a Grupami Energetycznymi, utworzenie NABE wymagało także zapewnienia finansowania dla NABE oraz akceptacji społecznej dla transformacji sektora elektroenergetycznego.
• Utworzenie NABE uzyskało akceptację społeczną. W dniu 22 grudnia 2022 roku została zawarta umowa społeczna, która zawiera gwarancje pracownicze dla zatrudnionych w przedsiębiorstwach, które w związku z transformacją energetyczną i utworzeniem NABE zostaną objęte zmianami. Postanowienia umowy były efektem 18-miesięcznych rozmów prowadzonych przez stronę rządową, stronę społeczną oraz przedsiębiorstwa z sektora energetycznego. Ustawa implementująca zobowiązania strony rządowej, wprowadzająca osłony socjalne dla pracowników sektora elektroenergetycznego oraz branży górnictwa węgla brunatnego została uchwalona przez Sejm w dniu 13 lipca br., następnie Senat w dniu 28 lipca br. wprowadził do niej poprawki, które zostaną rozpatrzone podczas najbliższego posiedzenia Sejmu.
• Jednym z największych wyzwań utworzenia NABE było pozyskanie finasowania zewnętrznego. Skala zapotrzebowania na finansowanie wynika z dwóch kwestii. Po pierwsze z zadłużenia jakie nabywane przez Skarb Państwa spółki wytwórcze posiadają wobec spółek matek (Grup Energetycznych). Po drugie z zapotrzebowania na kapitał obrotowy spółek wytwórczych i docelowo NABE, które wynika z bieżącej działalności operacyjnej. W wyniku prowadzonych wielomiesięcznych rozmów z instytucjami finansowymi zainteresowanie udzieleniem finasowania wyraziła szeroka grupa banków.
• Pozyskane finasowanie zostanie objęte gwarancjami Skarbu Państwa. Projekt ustawy wprowadzającej podstawę prawną do udzielania takich gwarancji dla NABE (obejmujących 70% wartości udzielanego przez banki finansowania) został skierowany przez Sejmową Komisję do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych w dniu 28 lipca br. do dalszych prac parlamentarnych.