W I kw. b.r. w gospodarce narodowej odnotowano wzrost nakładów brutto na środki trwałe (1,3% r/r), po ich spadku w ub.r. (‐8,4% r/r). Do wzrostu nakładów przyczyniły się głównie, ze względu na wkład w stopę wzrostu, wyższe inwestycje sektora przedsiębiorstw (5,1% r/r, ceny bieżące) oraz sektora gospodarstw domowych, przy ograniczającym tempo tego wzrostu wpływie pozostałych sektorów instytucjonalnych.
Według wstępnych danych GUS
dla całej gospodarki nakłady zwiększały zarówno przedsiębiorstwa średnie i duże (o 5,1% r/r, ceny bieżące), jak i grupa mikro i małych przedsiębiorstw18 (4,4% r/r), które w ubiegłym pandemicznym roku silnie ograniczyły ich skalę (o 1/4).
W sektorze średnich i dużych przedsiębiorstw niefinansowych
w I kw. br. nastąpił pierwszy od trzech kwartałów wzrost nakładów na środki trwałe (realny wzrost o 3,5% r/r, po wzroście o 4,6% r/r w I kw. ub.r. i spadku o 7,2% w całym ub.r., defl. NBP). Na przyspieszenie inwestycji w I kw. b.r. w relatywnie mniejszym stopniu wpływał efekt niskiej bazy19, związany z zamknięciem gospodarki w ub.r. Jednocześnie w b.r. mocno przyspieszyła dynamika inwestycji kw/kw (18% kw/kw s.a. ‐ najszybsze tempo od 2011 r.).
W rezultacie wielkość nakładów inwestycyjnych
(31,2 mld zł) ukształtowała się tylko nieznacznie poniżej ostatnich wyników sprzed pandemii (o 0,7% poniżej poziomu z IV kw. 2019 r., ceny stałe, s.a.). Ożywienie inwestycji w SPN było zgodne z oczekiwaniami z SM NBP, które już od połowy ub.r. sugerowały wyraźną poprawę nastrojów inwestorów.
Na wzrost inwestycji SPN w układzie rodzajowym złożyły się,
przyspieszające już od kilku kwartałów, inwestycje w środki transportu (nominalny wzrost o 32,5% r/r, spadek o 8,6% r/r w całym ub.r.) oraz wyraźny wzrost nakładów na maszyny i urządzenia (wzrost o 9,5% r/r, spadek o 5,3% r/r w całym ub.r.). Przedsiębiorstwa nadal obniżały natomiast inwestycje budowlane (spadek o 5,6% r/r), ale dynamika tych nakładów również się poprawiła kw/kw. Spadek nakładów budowlanych to także w dużym stopniu statystyczny efekt dużych, ale jednostkowych inwestycji realizowanych w ub.r. w branży zajmującej się produkcją baterii i akumulatorów (bez tej branży dynamika nakładów budowlanych wyniosłaby +5,9% r/r).
W strukturze rodzajowej inwestycji wzrósł udział nakładów niebudowlanych,
co może sprzyjać szybszej rozbudowie potencjału produkcyjnego przedsiębiorstw. W szczególności w przetwórstwie przemysłowym wyraźnie rósł udział inwestycji w maszyny i urządzenia. Dostosowanie struktury inwestycji w przedsiębiorstwach może być odpowiedzią firm na poprawę koniunktury i rosnący popyt (potwierdzony np. przez wzrost produkcji sprzedanej przemysłu, czy wyniki badań koniunktury tj. PMI), w tym też potrzebę nadrobienia zaległości produkcyjnych i uzupełnienia zapasów (por. badanie PMI). Istotnym źródłem zaopatrzenia w środki trwałe w grupie maszyn i urządzeń jest import (średnio 1/4 nakładów na maszyny i urządzenia była w ostatniej dekadzie przeznaczana przez firmy na zakupy z tego źródła). Nakłady na maszyny i urządzenia sprowadzane z zagranicy od trzech kwartałów nadal jednak spadały, przy wzrastającej dynamice zakupów krajowych środków trwałych, przekraczającej w I kw. br. 18% r/r (w ujęciu nominalnym).
Ożywienie aktywności inwestycyjnej w sektorze przedsiębiorstw
w I kw. dotyczyło wielu obszarów. W kwartale tym odnotowano m.in. dalszy wzrost medianowej dynamiki inwestycji, która po dziewięciu miesiącach ujemnych odczytów powróciła do poziomu neutralnego. Mocno wzrósł także udział inwestorów (jego poziom nadal jest jednak niski, poniżej średniej wieloletniej) oraz udział inwestorów zwiększających nakłady r/r (lekko powyżej średniej wieloletniej). Na stabilnym, ale jednocześnie historycznie niskim poziomie, po spadku rozpoczętym na przełomie 2019/2020 r. i przyspieszonym wybuchem pandemii, pozostaje natomiast stopa inwestycji.
Dane sugerują ponadto,
że pandemia w mniejszym stopniu osłabiła aktywność inwestycyjną dużych inwestorów; pandemiczny spadek stopy inwestycji był bowiem mniejszy w przypadku wskaźnika ważonego (stopa w SPN była w b.r. obniżona o 19% w porównaniu do stanu z 19q4, a stopa ważona – o 7%). Wyniki SM dają podstawy do oczekiwania dalszej poprawy i dynamicznego wzrostu stopy inwestycji w kolejnych kwartałach (por. rozdz. Perspektywy aktywności inwestycyjnej).
Na szeroki zakres ożywienia inwestycyjnego wskazuje również silny wzrost nakładów w sektorze MSP
W I kw. b.r. MSP zwiększyły inwestycje o 16,8% r/r (po wzroście o 6,2% w I kw. ub.r.), będąc głównym źródłem wzrostu nakładów w całym SPN. Sektor MSP realizował przede wszystkim zwiększone zakupy maszyn i urządzeń (wzrost o 37% r/r). Odbudowie działalności inwestycyjnej tej grupy podmiotów mogły sprzyjać m.in. stabilizujące sytuację finansową przedsiębiorstw w trakcie kryzysu pomocowe środki finansowe, wypłacane w ramach tarcz (por. rozdz. Płynność i regulowanie zobowiązań). Równolegle z wielopłaszczyznowym ożywieniem aktywności inwestycyjnej w sektorze przedsiębiorstw prywatnych zaktywizowała się także działalność inwestycyjna firm publicznych (wzrost o 24% r/r, chociaż cały sektor rządowy i samorządowy notował jeszcze niewielkie spadki) oraz wśród dużych inwestorów.
Bardzo wysokie inwestycje budowlane powróciły
m.in. w przedsiębiorstwach transportowych sektora publicznego, co można wiązać z postępem inwestycji w spółkach kolejowych (rekordowo wysokie, jak dla tego okresu roku, nakłady w tej grupie miały znaczący wpływ na wzrost inwestycji ogółem całego SPN). Na dynamikę inwestycji wyraźny wpływ miały także zmiany demograficzne w SPN. Z jednej strony proces ten miał wymiar stricte statystyczny ‐ przedsiębiorstwa nowo włączane do badania F‐01 mają, nieprzerwanie od 2019 r., dodatni i wysoki wpływ na dynamikę zagregowanych inwestycji podmiotów objętych tym sprawozdaniem.
Z drugiej strony, część tych nowych podmiotów
to przedsiębiorstwa z dużymi inwestycjami, wynikającymi z dynamicznego rozwoju w okresie ostatnich dwóch lat niektórych branż; głównie motoryzacyjnej (wynajem pojazdów, produkcja samochodów oraz baterii i akumulatorów). Część tego zjawiska wynika także z napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych.
Od czterech kwartałów dynamicznie zwiększa się udział branż notujących wzrosty inwestycji r/r.
Tempo odbudowy aktywności inwestycyjnej, mimo wielu cech wskazujących na powszechność tego ożywienia, było jednak wyraźnie zróżnicowane między branżami PKD. W I kw. motorem wzrostu inwestycji były bowiem głównie branże usługowo‐handlowo (w tym rekordowe inwestycje transporcie i gospodarce magazynowej), przy hamującym to tempo, od czterech kwartałów, wpływie przemysłu. Słaba, w ujęciu zagregowanym, aktywność inwestycyjna przemysłu nie koresponduje z odnotowaną jednocześnie dynamiczną poprawą jego wyników ekonomicznych.
Warto tu jednak dodać,
że spadek inwestycji w przetwórstwie to efekt dalszych, dwucyfrowych, redukcji w przedsiębiorstwach zagranicznych tej branży (największe spadki inwestycji od dekady), przy mocnych od dwóch kwartałów wzrostach inwestycji w firmach krajowych (15,7% r/r w IV kw. ub.r. i 18,5 %w I kw. br.). Wprawdzie na poziomie zagregowanym nie obserwujemy jeszcze ożywienia aktywności inwestycyjnej w przemyśle, jednak są już widoczne w danych jednostkowych (poprawa medianowej dynamiki inwestycji, wzrost udziału inwestorów, wzrost udziału firm zwiększających inwestycje) pewne zwiastuny poprawy.
Poza przemysłem słabsze tempo poprawy aktywności
inwestycyjnej utrzymuje się jeszcze wśród firm zagranicznych i w grupie eksporterów. Dobre wyniki finansowe eksporterów (rosnące przychody ze sprzedaży, wzrosty rentowności) mogą jednak wspierać ożywienie inwestycji także w tej grupie.
