Gwarantowany Kredyt Mieszkaniowy (GKM) to inicjatywa regulacyjna wpisana w Polski Ład. 15 listopada 2021 Prezydent podpisał Ustawę o GKM, ma ona wejść w życie po upływie 6 miesięcy od jej ogłoszenia. Gwarantowany kredyt mieszkaniowy jest propozycją dla osób i rodzin, które nie mają mieszkania i nie mają wystarczających środków własnych na udział własny wymagany przez bank.
W takiej sytuacji BGK będzie gwarantować do 20% kwoty kredytu, nie więcej jednak niż 100 tys. zł. BGK będzie też jednorazowo spłacał część GKM w związku z urodzeniem się dziecka – tzw. spłata rodzinna (20 tys. zł w przypadku powiększenia rodziny o drugie dziecko i 60 tys. zł w przypadku trzeciego/kolejnego dziecka). GKM będzie udzielany minimum na 15 lat, może zostać udzielony na zakup mieszkania/domu, wkład budowlany, budowę domu jednorodzinnego, w tym nabycia działki. Ryzyko wzrostu cen ma ograniczyć maksymalny limit ceny w przeliczeniu na 1 m2 finansowanego mieszkania (różny dla rynku pierwotnego i wtórnego, zróżnicowany regionalnie). Bezpiecznikiem ma też być upoważnienie Rady Ministrów do obniżania współczynników wpływających na ustawowe limity cenowe. Według wstępnych szacunków w pierwszym roku GKM, przy założeniu kontynuacji dynamiki akcji kredytowej z 2h21 i ok. 40 tys. kredytobiorcach wygeneruje roczny wolumen kredytów na poziomie ok. 13,4 mld zł.
Wybrane rozwiązania praktykowane w krajach UE, przytoczone w uzasadnieniu do projektu GKM
Austria |
dotacje lub preferencyjne kredyty na zakup lub budowę domu lub mieszkania w budynku wielorodzinnym, dla osób spełniających określone kryteria dochodowe, kwota wsparcia obliczana jest na podstawie systemu punktowego, który uwzględnia obok standardowych wskaźników typu liczba osób w gospodarstwie, także np. efektywność energetyczną budynku, czy lokalizację (centrum/poza – chodzi o zapobieganie rozlewaniu się miast). |
Niemcy |
dofinansowanie kosztów zakupu lub budowy mieszkania, uzależnione pod względem wysokości i możliwości wykorzystania od liczby dzieci w gospodarstwie domowym beneficjenta, wsparcie w związku z zakupem lub budową mieszkania dla gospodarstw domowych z co najmniej 1 dzieckiem niepełnoletnim, w tym dla osób samotnie wychowujących dziecko, wysokość świadczenia wypłacanego przez 10 lat zależy od liczby dzieci w gospodarstwie (1,2 tys. EUR rocznie). Możliwość uzyskania świadczenia jest uzależniona od dochodów gospodarstwa domowego – roczne dochody gospodarstwa z 1 dzieckiem nie powinny przekraczać 90 tys. EUR. W przypadku kolejnego dziecka limit rocznych dochodów uprawniających do świadczenia jest wyższy o 15 tys. EUR. |
Francja |
System pożyczek dla osób kupujących mieszkanie: pożyczka bezodsetkowa umożliwia sfinansowanie części ceny zakupu/budowy przyszłego mieszkania; o pożyczkę mogą ubiegać się osoby, które w ciągu 2 poprzedzających lat nie były właścicielami mieszkania i nie przekraczały określonych progów dochodowych. Pożyczka, dzięki wsparciu państwa, ma zerowe oprocentowanie, a pożyczkobiorca spłaca jedynie pożyczoną kwotę, bez odsetek. Pożyczki udzielane są przez instytucje finansowe, które podpisały umowę z państwem, z uwzględnieniem zdolności kredytowej wnioskodawcy. Okres spłaty trwa od 20 do 25 lat, pożyczka na zakup lub budowę mieszkania/domu albo na remont i przekształcenie na cele mieszkalne pomieszczenia niemieszkalnego, przeznaczona dla osób o niższych dochodach, pożyczka powiązana z rachunkiem oszczędnościowym na cele mieszkaniowe; każda osoba może założyć jeden taki rachunek. Wpłata początkowa wynosi co najmniej 225 EUR, a następnie co roku obowiązek wpłaty minimum 540 EUR przez od 4 do maksymalnie 10 lat. Na rachunku można odłożyć nie więcej niż 61,2 tys. EUR. Posiadacz rachunku od co najmniej 3 lat może ubiegać się o preferencyjną pożyczkę na zakup, budowę lub modernizację mieszkania w kwocie nieprzekraczającej 92 tys. EUR. |
Irlandia |
Wsparcie zakupu/budowy pierwszego mieszkania/domu dla osób, które: nie były wcześniej właścicielami ani współwłaścicielami mieszkania/domu, wybudują nieruchomość w okresie 5 lat, nowe mieszkanie lub dom będzie ich głównym miejscem zamieszkania przez okres co najmniej 5 lat, nie mają zaległości podatkowych. Mieszkanie może zostać kupione wyłącznie od dewelopera zatwierdzonego przez Urząd Skarbowy. Nieruchomość musi zostać kupiona na kredyt, który sfinansuje co najmniej 70% wartości nieruchomości. Jest określony limit cenowy budowanej nieruchomości. W przypadku budowy wartość nieruchomości stanowi kwotę przyjętą przez bank kredytujący do udzielenia kredytu. Wsparcie polega na dofinansowaniu w postaci zwrotu odprowadzonego podatku dochodowego oraz podatku od odsetek naliczonych od depozytów bankowych z ostatnich 4 lat przed zakupem/wybudowaniem mieszkania/domu. |
Węgry |
bezzwrotna dotacja państwowa, uzależniona od liczby dzieci; z dotacji mogą korzystać też rodziny, które nie mają jeszcze dzieci, ale deklarują je mieć w perspektywie 4, 8 i 10 lat. Dotacja na mieszkanie to 0,6 mln HUF (1 dziecko w ciągu 4 lat), 2,6 mln HUF (2 dzieci w ciągu 8 lat) i 10 mln HUF (3 w ciągu 10 lat), preferencyjny kredyt dla rodzin z dziećmi na zakup lub budowę mieszkania; kredyt jest udzielany przez instytucje kredytowe ze środków własnych. Oprocentowanie stałe – stała stopa procentowa nie może być wyższa niż iloczyn rentowności 5-letnich obligacji rządowych i wskaźnika 1,3 powiększonego o 3 pp. Kredytobiorca płaci stałą stawkę 3%, zaś dotacja państwowa (część odsetek) nie może przekroczyć iloczynu rentowności 5-letnich obligacji skarbowych i 1,3. Okres spłaty pożyczki może wynosić do 25 lat. |
Litwa |
dotacja do kredytu dla osób kupujących mieszkanie po raz pierwszy, konieczne spełnienie określonych kryteriów dochodowych (zależne od wielkości gospodarstwa), nie można być właścicielami mieszkania w ciągu 5 lat poprzedzających złożenie wniosku o wsparcie, kredyt, którego część spłaci państwo, nie może przekraczać 53 tys. EUR w przypadku osoby samotnej, 87 tys. EUR w przypadku gospodarstwa domowego składającego się z 2 i więcej osób; 35 tys. EUR w przypadku modernizacji mieszkania, dotacja może wynieść od 10 do 20% wartości kredytu, w zależności od wieku beneficjentów, a także liczby dzieci w gospodarstwie domowym, ew. osób niepełnosprawnych. |
Źródło: Ocena skutków regulacji z 8 września 2021 opracowana przez resort rozwoju i technologii