Depozyty ogółem
Depozyty gospodarstw domowych na koniec września 2021 roku wynosiły 920,1 mld zł (dane KNF). Z kolei oszczędności przedsiębiorstw na koniec tego samego okresu wynosiły 334,5 mld złotych.
Oszczędności Polaków
Według raportu Polskiego Fundusz Rozwoju, stopa oszczędności gospodarstw domowych w Polsce wynosiła na koniec 2020 roku 8,8%. Na tle innych krajów Unii Europejskiej stopa oszczędności, mimo istotnych wzrostów, nie prezentuje się już tak dobrze. Jesteśmy na trzecim miejscu wśród państw, które najmniej oszczędzają. Wyprzedzamy tylko …Grecję i Cypr. Do najoszczędniejszych nacji zaliczają się Irlandczycy, Holendrzy oraz Niemcy.
Rok 2020 był rokiem pandemii i mało kto myślał wtedy o oszczędzaniu. Pytani przez ZBP w badaniu opinii publicznej Polacy, najczęściej doświadczyli skutków recesji w gospodarce w postaci: obniżonej pensji (21%), mniejszego wymiaru pracy (15%) lub utraty pracy (10%).
Sprawdziliśmy więc, jak sytuacja zmieniła się w mijającym roku
41% respondentów wskazuje, że sytuacja pogorszyła się. Co ciekawe, wśród osób w wieku 60+, 45% ankietowanych twierdzi, iż nic się w tej kwestii nie zmieniło.
Czy wspomnienie pandemii i jej negatywnych skutków ekonomicznych zmieniło podejście Polaków do oszczędzania? Jak było w 2020 roku? Głównym celem długoterminowego oszczędzania, według Polaków zapytanych o zdanie w 2020 roku, było zagwarantowanie sobie godnej emerytury. W badaniu ZBP z poprzedniego roku, istotnym celem oszczędzania były także kwestie zdrowotne, deklarowane przez 21% respondentów. Oszczędności na cele mieszkaniowe wskazywało w tym czasie 19% badanych.
W powyższym badaniu warto zwrócić uwagę, iż największy procent deklarujących posiadane oszczędności w 2021 roku odnotowano w grupie wiekowej 18-29 lat (66%). Z kolei brak oszczędności to odpowiedź osób pomiędzy 50-59 rokiem życia (45%).
W badaniu ZBP ankietowani zostali również zapytani o stosunek do oszczędzania
18% wybrało odpowiedź; nie oszczędzam – zwykle wszystko przeznaczam na bieżące potrzeby. 29% twierdzi, że oszczędza okazjonalnie – gdy pojawią się nieplanowane wpł ywy. Odpowiedzi „oszczędzam nieregularnie, od czasu do czasu, kilka razy w roku udaje mi się odłożyć konkretną kwotę” – udzieliło aż 28% respondentów. Jedynie 25% ankietowanych uważa, że regularnie oszczędza co miesiąc, odkładając konkretną kwotę jako oszczędności.
Ciekawe kształtują się odpowiedzi dotyczące formy gromadzenia oszczędności. Rachunek bieżący w banku wskazuje 55% ankietowanych. Zaufanie do tej formy deponowania oszczędności jest bardzo duże. W każdej z grup wiekowych ponad 50% respondentów wybiera tę metodę. Gotówkę trzymaną w domu wybiera 37% respondentów. 23% trzyma oszczędności na lokacie terminowej w banku. Taką formę lokowania oszczędności wybierają częściej ankietowani przez ZBP mężczyźni (27%) niż kobiety (19%). Waluty obce jako dobry sposób na finansowe zabezpieczenie wskazuje 9% respondentów, zaś akcje – 7% ankietowanych.
Pisząc o temacie oszczędzania, nie sposób nie wspomnieć o jednym z „najpopularniejszych” problemów gospodarczych, jakim jest w 2021 roku inflacja. Jak Polacy zaopatrują się na tą kwestię w kontekście stanu oszczędności? 40% jest przekonanych, iż wpłynie ona na ich budżet. Podobnego zdania, udzielając odpowiedzi „raczej tak”, jest 30% ankietowanych. Polacy jednak podejmują działania, które mają ochronić oszczędności ich życia przed inflacyjną falą. W badaniu ZBP odpowiedzieli również na pytanie o formę ochrony swoich oszczędności.
Ochrona oszczędności przed inflacją poprzez wymianę pieniędzy na obce waluty wskazana została głównie przez ankietowanych w wieku 40-49 lat.
Inaczej oszczędzanie Polaków oraz ich wiedzę na tematy ogólnofinansowe widzą bankowcy. Na pytanie, jak oceniają poziom wiedzy finansowej klientów banków w Polsce, najliczniejsza grupa badanych uważa ją za przeciętny (60% respondentów). 22% ankietowanych ocenia wiedzę finansową klientów banku jako bardzo dobrą lub raczej dobrą (wzrost o 5 punktów procentowych w stosunku do ubiegłego roku). Przeciwnego zdania jest 17% badanych, oceniając wiedzę finansową klientów banków jako raczej słabą.
Jak sprawić, by Polacy zaczęli oszczędzać?
Ponad połowa badanych bankowców (53%) ocenia, że zdecydowanie powinny być wdrażane publiczne programy (np. zwolnienia podatkowe, systemy motywacyjne) wspierające i zachęcające gospodarstwa domowe do długoterminowego oszczędzania. Według przedstawicieli banków, wdrażanie publicznych programów, powinno wspierać oszczędzanie na cele emerytalne (80%), oszczędzanie na cele mieszkaniowe (75%), zdrowotne (58%) oraz edukacyjne (33%). Pytania zadane zostały Monitorze Bankowym w sierpniu 2021 roku.
Pandemia mocno przysłużyła się ograniczeniom oszczędzania
Także w Monitorze Bankowym w sierpniu 2021 roku (badanie wśród bankowców), ankietowani odpowiadali na pytanie jaki jest odsetek lokat terminowych, które od początku pandemii został y bezpowrotnie zlikwidowane? W ocenie aż 36% respondentów bezpowrotnie zlikwidowano ponad 30% lokat terminowych. 33% uważa natomiast, iż liczba ta waha się od 6 do 20% lokat. 30% ankietowanych deklaruje, że klienci od początku pandemii zlikwidowali mniej niż 10% lokat terminowych.
