W wyborach do parlamentów krajów związkowych Hesji i Bawarii 8 października zwyciężyły partie chadeckie CDU i CSU. W Hesji rządząca CDU zdobyła 34,6% głosów (+7,6 p.p. względem 2018 r.), co przekłada się na 52 mandaty w 133-miejscowym parlamencie (zob. wykres 1). Frekwencja wyniosła 66% i była nieznacznie (o 1 p.p.) niższa niż w 2018 r. Premier Boris Rhein może kontynuować obecną koalicję z Zielonymi lub zdecydować się na sojusz z SPD. Pierwszy z tych wariantów uchodzi za bardziej prawdopodobny, m.in. ze względu na dobre doświadczenie dotychczasowej współpracy.
Z kolei w Bawarii rządząca nią od 1957 r. CSU zdobyła 37% głosów (-0,2 p.p. względem wyborów z 2018 r.), co przełoży się na 85 miejsc w 203-osobowym landtagu. Jej dotychczasowy koalicjant – Wolni Wyborcy (Freie Wähler, FW) – poprawił swój wynik o 4,2 p.p., uzyskując 15,8% poparcia i 37 mandatów (zob. wykres 2). Frekwencja wyniosła 73% (-1 p.p.). Premier landu i przewodniczący CSU Markus Söder w trakcie kampanii opowiadał się za kontynuacją koalicji z FW. Możliwy byłby również sojusz z Zielonymi (co szef CSU wcześniej wykluczał) i SPD. Ani w Hesji, ani w Bawarii chadecy nie biorą pod uwagę jako ewentualnego koalicjanta AfD.
Komentarz
- Zwycięstwo chadecji w obu landach wynika przede wszystkim ze sprzeciwu wyborców wobec rządów kanclerza Olafa Scholza. Partie chadeckie wprost nakłaniały do uczynienia z głosowania plebiscytu dotyczącego władz federalnych, a do najważniejszych tematów kampanii należały migracja oraz pogarszająca się sytuacja gospodarcza RFN (zob. Postanowienia z Mesebergu: rząd RFN zaczyna walkę z kryzysem). W obu krajach związkowych ponad 50% respondentów wskazało, że wybory to okazja do wyrażenia niezadowolenia z rządu w Berlinie (badanie ośrodka Infratest dimap dla ARD z 8 października). Dodatkowo SPD w Hesji prowadziła niespójną i obarczoną licznymi błędami kampanię, a jej główna kandydatka – minister spraw wewnętrznych RFN Nancy Faeser – już przed wyborami zastrzegła, że w przypadku porażki pozostanie w Berlinie jako członkini rządu federalnego, co nie spodobało się głosującym. Przegrana Faeser osłabiła jej pozycję w gabinecie Scholza, a w perspektywie wewnątrzkoalicyjnych negocjacji dotyczących zmian w polityce migracyjnej Berlina minister będzie stanowiła dla kanclerza coraz większe obciążenie.
- Bardzo dobry rezultat Rheina wzmacnia jego pozycję wewnątrz CDU i czyni zeń jednego z potencjalnych – obok premiera Nadrenii Północnej-Westfalii Hendrika Wüsta i szefa rządu Szlezwiku-Holsztyna Daniela Günthera – konkurentów dla Friedricha Merza w walce o nominację chadecji na stanowisko kanclerza przed wyborami federalnymi w 2025 r. Rhein – podobnie jak Wüst i Günther – prezentuje odmienną od głoszonej przez Merza wizję CDU. Według nich partia powinna być bardziej liberalna (m.in. w kwestiach migracyjnych) i gotowa do współrządzenia z Zielonymi na wzór koalicji, którym przewodzą w swoich landach. Wynik CSU postrzegany jest w ugrupowaniu jako umiarkowany, lecz niezagrażający Söderowi. Chadecja zawdzięcza poparcie wysokiej ocenie rządów sprawowanych przez premierów tych krajów związkowych oraz ich popularności, zwłaszcza na tle konkurencji. Dodatkowo dla większości wyborców najważniejszym tematem kampanii była migracja (w Bawarii 83% respondentów opowiada się za jej ograniczeniem), a szefowie rządów obu landów winą za kryzys przez nią wywołany obarczali kanclerza Scholza.
- Sukces AfD w Hesji i Bawarii pozwala jej zerwać z wizerunkiem „partii protestu ze wschodu”. Ugrupowanie osiągnęło swój najwyższy w historii wynik w zachodnich landach (dotychczas najwięcej głosów zdobyło w Badenii-Wirtembergii w 2016 r. – 15%) i najprawdopodobniej w obu krajach związkowych stanie się największą partią opozycyjną. W Bawarii AfD przekonała do siebie 80 tys. dotychczasowych wyborców CSU oraz 40 tys. liberałów, a ponadto zmobilizowała 80 tys. niegłosujących (z kolei w Hesji – 46 tys. niegłosujących i m.in. 29 tys. zwolenników SPD).
