Na początku wyjaśnijmy, czym jest dyrektywa drugiej szansy. To rządowy projekt noweli prawa restrukturyzacyjnego, którego głównym zadaniem jest wdrożenie do polskiego porządku dyrektywy unijnej z 2019 roku, dotyczącej ram restrukturyzacji zapobiegawczej.
Mówiąc krótko: dyrektywa zakłada oddłużenie przedsiębiorcy, umożliwiając mu dalsze prowadzenie działalności, dzięki spłacie wierzycieli. Dyrektywa zakłada, że postępowania mają być zatem przystępne i zrozumiałe dla zainteresowanych. Powinny też przebiegać sprawniej — szybciej i bez zbędnych formalności. Celem nowelizacji jest pomoc firmom w szybszym stanięciu na nogi. To ostatni etap wdrażania dyrektywy drugiej szansy.
Jakie zmiany wprowadza projekt?
Nowy podział postępowań restrukturyzacyjnych.
Dłużnik niewypłacalny lub zagrożony niewypłacalnością będzie mógł skorzystać z restrukturyzacji zapobiegawczej, czyli postępowania o zatwierdzenie układu, przyspieszonego postępowania układowego oraz postępowania układowego.
Restrukturyzacja sanacyjna, która zastąpi postępowanie sanacyjne, będzie dostępna wyłącznie dla dłużników niewypłacalnych.
Nowe zasady dla zarządcy i nadzorcy
Nowelizacja zmienia role zarządcy i nadzorcy, które do tej pory dotyczyły głównie zarządzania przedsiębiorstwem dłużnika, czy nadzoru przebiegu procedury restrukturyzacyjnej. Teraz mają być oni także wsparciem dla dłużnika. Do ich zadań będzie więc należało także negocjowanie propozycji układowych z wierzycielami, pomoc w opracowywaniu planu, czy kontakt z sędzią-komisarzem. Oprócz tego zyskają możliwość skorzystania z pomocy mediatora podczas negocjacji o zawarcie układu.
Zmiana w prawie zarządu
Znaczącą zmianą ma być utrata przez dłużnika prawa do zarządzania majątkiem jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Prawo to może być też ograniczane do wykonywania jedynie czynności zwykłego zarządu. Odebranie lub ograniczenie dłużnikowi jego prawa będzie następowało na podstawie decyzji sądu, zawartej w postanowieniu o otwarciu postępowania.
Zatwierdzenie układu wbrew wierzycielom
Kolejnym założeniem zawartym w dyrektywie drugiej szansy jest zmiana warunków planu restrukturyzacji wbrew sprzeciwowi grupy wierzycieli.
Pomysł ten polega na przyznaniu sądowi restrukturyzacyjnemu uprawnień do dokonania zmian w układzie przedstawionym do zatwierdzenia, które nie naruszają postanowień tego układu. Dodatkowo sąd zyskałby możliwość zatwierdzenia układu wbrew sprzeciwowi wierzycieli. Będzie to jednak możliwe tylko wtedy, gdy opowie się za nim większa część grup wierzycieli, w tym przynajmniej jedna grupa o wyższym stopniu zaspokojenia.
Test zaspokojenia
Na koniec nie sposób pominąć kwestii testu zaspokojenia. Ma on pomóc wierzycielom poprzeć lub odrzucić decyzję o restrukturyzacji dłużnika. Test będzie opierał się na wycenie przedsiębiorstwa dłużnika przy założeniu restrukturyzacji oraz przy założeniu upadłości. Powinien zawierać także stopień zaspokojenia wierzytelności, czas trwania postępowania oraz jego koszt. Na podstawie informacji w nim zawartych będzie można stwierdzić, w przypadku którego działania — zawarcia i wykonania układu, czy przeprowadzenia upadłości, wierzyciele zostaną skuteczniej zaspokojeni.
Ponadto zgodnie z nowelizacją podmioty takie jak księgowi, organy podatkowe, czy inne osoby, mające odpowiednią wiedzę na temat dłużnika, powinny mieć zagwarantowany dostęp do narzędzi wczesnego ostrzegania, by mieć możliwość informowania o niepokojących zmianach zachodzących w przedsiębiorstwie — np. o niedokonaniu płatności.
Działania te zakładają przede wszystkim ujednolicenie regulacji w państwach Unii oraz ratowanie firm w trudnej sytuacji, a likwidowanie ich wyłącznie w koniecznych przypadkach. Na ten moment dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1023 z dnia 20 czerwca 2019 r., zwana potocznie dyrektywą drugiej szansy ma wejść w życie już 1 marca 2024 roku.
Wsparcie przedsiębiorczości
Dzięki dyrektywie polskie firmy będą mogły szybciej uwolnić się od długów, co pozwoli im na sprawniejszy powrót do świata biznesu. Dodatkowo wpłynie ona na bardziej elastyczne podejście do restrukturyzacji długów, dając lepsze narzędzia do negocjowania z wierzycielami.
Wprowadzenie Dyrektywy Drugiej Szansy to ważny krok w kierunku budowy bardziej sprzyjającego przedsiębiorcom środowiska, w którym niepowodzenia są traktowane jako doświadczenie, a nie przeszkoda. To inicjatywa, która ma na celu zachęcenie do przedsiębiorczości, rozumiejąc, że droga do sukcesu nie zawsze jest prosta.
