Nie każda depresja to smutek i nie każdy smutek to depresja. Mimo cienkiej granicy, stany te różnią się od siebie znaczącymi czynnikami, na podstawie których możliwa jest precyzyjna diagnoza specjalisty. Kiedy można zacząć mówić o depresji? Jak odróżnić zwykłą, „jesienną” chandrę od poważnych zaburzeń nastroju? Pytania tego typu pojawiają się coraz częściej, również w życiu codziennym. Jednak dzisiaj nie jesteśmy tak bezradni, jak czasami może się wydawać. Obecnie problem depresji jest coraz szerzej rozumiany w społeczeństwie, a współczesne możliwości medyczne pozwalają na skuteczne zwalczenie choroby.
Jak rozpoznać depresję?
Każdego dnia w życiu spotyka nas wiele niespodziewanych sytuacji. Może to być kłótnia z bliską osobą, poważny wypadek lub po prostu zły dzień. Każda tego typu sytuacja powoduje wzrost negatywnych emocji. Można radzić sobie z nimi na różne sposoby. Zazwyczaj każdy ma swoją sprawdzoną metodę na pozbycie się smutku i przygnębienia, dzięki której po pewnym czasie wszystko wraca do normy.
W przypadku depresji złe samopoczucie utrzymuje się nieustannie, przez co trudności może sprawiać nawet codzienne funkcjonowanie. Permanentny, depresyjny smutek trwa przynajmniej 2 tygodnie. Ponadto, towarzyszą mu inne objawy, takie jak poczucie zmęczenia, spadek zainteresowań, brak satysfakcji z życia i odczuwania radości, problemy z pamięcią i koncentracją, izolowanie się od znajomych i bliskich, ciągłe poczucie niepokoju bądź wewnętrznego napięcia, a nawet myśli samobójcze.
Nie tylko wewnątrz
Również nasze ciało wysyła do otoczenia wiele bodźców, które mówią o naszej kondycji psychicznej. Monotonny głos, spowolniałe ruchy, niepokój okazywany częstym zmienianiem pozycji ciała i manipulowaniem palcami u rąk, smutek połączony z ubogą mimiką twarzy – są to oznaki, które przy długim (2-3 tygodniowym) utrzymywaniu się mogą wymagać konsultacji psychiatrycznej. Wizyta jest również wskazana w przypadku, gdy objawy pojawiają się na krótko, ale często i regularnie lub kiedy nasilają się one na tyle znacznie, że dana osoba odczuwa z tego powodu szczególny niepokój bądź zaczyna mieć myśli samobójcze.
Diagnoza
W przypadku podejrzenia depresji ważne jest, aby to specjalista wykonał potrzebne badania diagnostyczne, dzięki czemu ocena zdrowia psychicznego danej osoby będzie precyzyjna i kompleksowa. Diagnostyka depresji nie polega jedynie na obserwowaniu zachowań pacjenta, choć to właśnie dokładny wywiad (również wśród osób z otoczenia osoby badanej) pozwala na szybkie działanie. Poza obserwacją, konieczne może okazać się wykonanie dodatkowych badań takich jak np. tomografia głowy czy badania laboratoryjne.
Na podstawie zebranych informacji lekarz dokonuje podsumowania i oceny stanu psychicznego, w celu wybrania odpowiedniego rodzaju leczenia. Na wybór ten wpłynąć mogą też choroby współistniejące pacjenta bądź towarzyszące okoliczności.
Leczenie
Zazwyczaj leczenie odbywa się w warunkach ambulatoryjnych, co oznacza, że pacjent nie musi przebywać w placówce leczenia więcej niż 24 godziny. Wówczas ustalony zostaje cykl wizyt, na które osoba leczona powinna się stawiać tak często, jak jest to potrzebne. Jest to kwestia indywidualna, ustalana osobno z każdym pacjentem.
Czasami odpowiednim (a niekiedy koniecznym) wyborem będzie również przeprowadzenie diagnostyki i leczenia w warunkach szpitalnych. Takie rozwiązanie stosowane jest szczególnie wtedy, gdy objawy depresji są znacznie nasilone, co uniemożliwia pacjentowi normalne funkcjonowanie, a także pojawiają się u niego myśli bądź nawet skłonności samobójcze. W takim przypadku pobyt w szpitalu jest niezbędny. Co ważniejsze, leczenie poważnej depresji w warunkach szpitalnych zwiększa szybkość reakcji na ryzykowne dla zdrowia lub życia pacjenta następstwa zachowań, będące skutkiem choroby.
Szczególną uwagę personel medyczny oraz osoby z otoczenia pacjenta powinni zwrócić na następujące cechy:
- Duże nasilenie objawów;
- Objawy psychotyczne (nieracjonalne poczucie winy i zasługiwania na karę, poczucie nadchodzącej katastrofy, bezpodstawne poczucie nieuleczalnej choroby, wrażenie braku funkcjonowania niektórych części ciała0
- Bezsenność;
- Pobudzenie psychoruchowe;
- Nasilony lęk;
- Myśli i próby samobójcze
Typy depresji. Na podstawie klasyfikacji nozologicznej, stany depresyjne można podzielić na 3 grupy:
- Depresje biologiczne, w przebiegu nawracających zaburzeń afektywnych;
- Depresje w przebiegu schorzeń somatycznych, związane w z występowaniem samej choroby somatycznej bądź ze stosowaniem leków i innych substancji;
- Depresje psychogenne, związane z przyczynami psychologicznymi (negatywne emocje, straty).
Inne, szczególne stany depresyjne, które warto wyróżnić, to:
- Depresja poporodowa;
- Depresja w wieku starszym;
- Dystymia (uporczywe, przewlekłe osłabienie nastroju);
- Depresja maskowana (mało charakterystyczne objawy, mogące różnić się od klasycznych);
- Depresja sezonowa (zazwyczaj pojawia się w sezonie jesienno-zimowym);
- Depresja atypowa (w przeciwieństwie do klasycznej depresji można zauważyć wzrost apetytu - głównie na słodkie pokarmy - oraz następujący po tym wzrost wagi ciała).
Nie każda depresja to smutek i nie każdy smutek jest depresją, natomiast należy pamięta, że ze względu
na niewielkie różnice pomiędzy danymi stanami depresyjnymi, zapewnienie holistycznego podejścia pod okiem specjalisty powinno być pierwszym krokiem, zaraz po pojawieniu się jakichkolwiek podejrzeń. Właśnie takie podejście praktykują lekarze zatrudnieni w klinikach terapii ALLENORT. Kompletna, szczegółowa opieka chroni ludzkie życie.
dr n. med. Magdalena Chojnacka, psychiatra, Kierownik Oddziału Psychiatrii Szpitala Allenort
