Bliski Wschód od dawna jest zapalnym punktem na mapie świata, czemu sprzyja skomplikowana historia i sytuacja geopolityczna regionu. Najnowszym rozdziałem w historii konfliktów tego obszaru basenu Morza Śródziemnego jest wojna pomiędzy Izraelem, a Hamasem, będąc przedłużeniem sporów trwających od powstania Izraela po drugiej wojnie światowej. Jak wiele konfliktów, ten również nie pozostaje bez wpływu na rynki światowe.
Eskalacja działań zbrojnych może prowadzić do zaburzeń na rynkach surowcowych, obrotu towarowego w regionie i prowadzić do nieprzewidzianych komplikacji. Ale czy rzeczywiście wpływ tego konfliktu będzie tak znaczący, szczególnie w naszym lokalnym kontekście, wpływając na sytuację ekonomiczną w Unii Europejskiej? Nad tym właśnie zastanowimy się w niniejszym artykule.
Wojna Izrael – Hamas: Ograniczony czy poważny wpływ na gospodarkę UE?
Choć nagłówki gazet po wybuchu wojny mogły wywołać zaniepokojenie, to warto od razu powiedzieć, że światowe rynki zareagowały spokojnie. Rynek akcji które oferuje broker online zachowywał się spokojnie. Bezpośrednio po wybuchu konfliktu, giełdy na świecie, w tym w Polsce odnotowały wzrosty, pomimo jednoczesnego dziennego wzrostu cen ropy naftowej o 4%.
Jak uważają analitycy Carnegie Middle East Center w Bejrucie, regionalny konflikt może mieć niebagatelne implikacje dla regionu, ale zasadniczo nie powinien wstrząsnąć światową gospodarką. Szczególnie dotyczy to krajów leżących poza Bliskim Wschodem, w tym państw Unii Europejskiej.
Podobnie, roli konfliktu we wpływie na światową gospodarkę nie przecenia Maxim Manturov, Dyrektor ds. Badań Inwestycyjnych we Freedom Finance Europe. Twierdzi on, że „Izrael jest dopiero dwudziestym piątym partnerem handlowym Unii Europejskiej i reprezentował zaledwie 0,8% całkowitych obrotów towarowych w 2022 roku.”
To zdanie potwierdza poniższy wykres, przedstawiający wielkość obrotów między krajami UE, a Izraelem. Od 2012 roku do końca 2022 roku, import z Izrael wzrósł zaledwie z 10 miliardów euro do 17 miliardów euro, co stanowi ograniczony wzrost. Dla porównania, eksport towarów z Polski do Niemiec, a więc w obrębie dwóch krajów, a nie całej Wspólnoty Europejskiej wyniósł w 2022 roku 73,9 miliardów euro.
Saldo handlowe Izrael i Unii Europejskiej. Źródło: Ośrodek Studiów Wschodnich
Raport Ośrodka Studiów Wschodnich wskazuje na kilka powodów tego ograniczonego salda towarowego pomiędzy Izraelem, a UE. To przede wszystkim niewielki rozmiar rynku izraelskiego, w którym mieszka ponad 9 milionów osób. Jest to zaledwie jedna czwarta ludności Polski. Niekorzystne jest też oddalenie geograficzne Izraela, leżącego na styku Azji i Afryki, co nie sprzyja łatwemu transportowi towarów. Produkcja w tym kraju jest poza tym droższa niż w innych krajach Unii Europejskiej. Nie bez znaczenia pozostają też determinanty polityczne, w szczególności dotyczące uznania przez państwa Unii Europejskiej tak zwanych Terytoriów Palestyńskich jako autonomiczny organizm państwowy. Jak podaje jeden z głównych izraelskich dzienników Haaretz, dziesięć lat temu Komisja Europejska zaproponowała nawet Izraelowi i władzom Autonomii Palestyńskiej pomoc finansową, w zamian za negocjacje pokojowe. To się nie powiodło, a aktualny konflikt z pewnością nie będzie sprzyjał rozwojowi handlu.
Wpływ konfliktu na rynki inwestycyjne
Trwająca wojna ma do tej pory niewielki wpływ na giełdy na świecie, a wynika to z faktu, że konflikt nie eskalował do międzynarodowych rozmiarów. Ościenne kraje arabskie nie są chętne do wsparcia, a część z nich, na przykład Zjednoczone Emiraty Arabiskie, nawet znacznie poprawiła w ostatnich latach relacje z Izraelem. Jedynym państwem otwarcie wspierającym Hamas pozostaje Iran, który jednak objęty jest sankcjami ONZ, a więc i tak nie ma wpływu na światową gospodarkę, ze względu na brak szerokich możliwości eksportu towarów i usług.
Wygląda więc na to, że rynki zdyskontowały już efekt wojny i zakładając, że inwestorzy się nie mylą, wojna nie przejdzie w bardziej gwałtowną fazę. Od czasu wybuchu wojny można było zauważyć wzrosty cen akcji amerykańskich spółek zbrojeniowych, ale przyczyną może być też ogólna hossa na rynkach akcji w ostatnich miesiącach.
Mówi o tym wprost Quincy Krosby, główny strateg w rynkowy w LPL Financial, który twierdzi że dyplomatyczne próby załagodzenia tego konfliktu, utrzymują jego ograniczony charakter, a zatem śledzące go rynki nie postrzegają tej wojny jako niespodziewanego wydarzenia. Konflikty związane z terytoriami palestyńskimi mają charakter powtarzalny i nie wiążą się z eskalacją zagrażającą w większym stopniu stabilności regionu. Te słowa potwierdza Meera Pandit z JP Morgan, która w wywiadzie dla CNBC stwierdziła, że długoterminowy wpływ tych wydarzeń geopolitycznych będzie raczej ograniczony.
Pewną uwagę do tej wojny powinni przykładać jednak inwestorzy w kontrakty na ropę naftową, albo spółki z branży, które mogą zyskiwać na rosnących cenach tego surowca. Bezpośrednio po wybuchu wojny, ceny ropy naftowej wzrosły jednego dnia o 4%, co widać na poniższym wykresie:
Ruchy cenowe ropy WTI. Źródło: Investing.com.
Od końca października, kiedy stało się jasne, że wojna nie będzie dotyczyła państw arabskich, będących największymi eksporterami ropy naftowej, cena czarnego złota regularnie spada, osiągając obecnie około $76 dolarów za baryłkę. Mniejszy nacisk cenowy na ropę będzie zmniejszał także ceny paliw, co będzie miało korzystny wpływ na zależną od surowców energetycznych gospodarkę Unii Europejskiej, a także na inflację na obszarze całego obszaru Wspólnot. Wiele więc wskazuje na to, że te wydarzenia nie odbiją się szerokim echem na rynkach w Polsce i w Europie.
