Odsezonowany poziom produkcji budowlano-montażowej kształtował się w trendzie spadkowym w 2022 r. Pomiędzy styczniem i grudniem 2022 r. obniżyła się ona o 10,7%. W rezultacie, w grudniu ub. r. była ona był nadal mniejsza o 6,6% w porównaniu do poziomu sprzed wybuchu pandemii COVID-19 (tj. luty 2020 r.). Poniżej analizujemy perspektywy produkcji budowlano-montażowej w dłuższym horyzoncie czasowym.
Kluczowa z punktu widzenia średnioterminowych perspektyw dla budownictwa jest aktywność w ramach kategorii „obiekty inżynierii lądowej i wodnej”. Odpowiada ona bowiem za około połowę produkcji budowlano-montażowej (por. wykres). Jedną z głównych determinant dynamiki produkcji budowlano-montażowej, w szczególności tej w segmencie obiektów inżynierii lądowej i wodnej, jest tempo absorbcji środków unijnych.
Środki te stanowią bowiem dużą część finansowania inwestycji infrastrukturalnych. Z poszczególnych programów operacyjnych, w największym stopniu na projekty budowlane przeznaczone są środki w ramach programu Infrastruktura i Środowisko. W czasie realizacji unijnej perspektywy finansowej 2007-2013, w latach 2010-2015 dynamika wartości wniosków o płatność w tym programie operacyjnym wykazywała wysoką korelację z tempem wzrostu produkcji budowlano-montażowej (49%) oraz produkcji w segmencie obiektów inżynierii lądowej i wodnej (67%). Podobną sytuację obserwujemy również w trakcie perspektywy finansowej 2014-2020. W latach 2017-2022 wspomniane korelacje wynosiły odpowiednio 45% i 80% (por. wykresy poniżej).
Można zauważyć, że profil wykorzystania środków unijnych (dynamika zgłaszanych wniosków o płatność) w ramach programu operacyjnego Infrastruktura i Środowisko był podobny w przypadku obu budżetów unijnych. Środki unijne w największym stopniu dynamizowały produkcję budowlano-montażową w czwartym-piątym roku trwania perspektywy. Z uwagi na przygotowania do EURO 2012 profil wykorzystania środków w ramach perspektywy 2007-2013 był bardziej stromy (znacząco wyższa dynamika w czwartym-piątym roku perspektywy, spadek r/r w siódmym-ósmym roku) niż w trakcie perspektywy 2014-2020.
Na podstawie doświadczeń związanych z absorbcją środków w ramach obu perspektyw finansowych oszacowaliśmy oczekiwane wykorzystanie środków unijnych w najbliższych latach. Analizujemy wyłącznie wykorzystanie środków w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (kontynuacja Programów Infrastruktura i Środowisko w poprzednich perspektywach), czyli tylko cześć całego budżetu unijnego, gdyż ten program ma kluczowe znaczenie dla branży budowlanej. Uważamy, że absorbcja środków w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko w trakcie realizacji perspektywy finansowej 2021-2027 będzie miała podobny przebieg jak w przypadku perspektywy 2014-2020. Warto zwrócić uwagę, że w 2016 r. mieliśmy do czynienia z dołkiem w absorbcji środków unijnych, który przyczynił się do wyraźnego spadku produkcji budowlano-montażowej (por. wykres). Z finansowania w ramach perspektywy 2007- 2013 można było korzystać do 2015 r. włącznie, podczas gdy realizacja projektów z perspektywy 2014- 2020 była w 2016 r. jeszcze mocno ograniczona. Uważamy, że z podobną sytuacją (znaczącego zmniejszenia absorbcji środków unijnych i spowolnienia wzrostu produkcji budowlano-montażowej) będziemy mieli do czynienia w 2024 r. Możliwość rozliczenia środków w ramach bieżącej perspektywy kończy się bowiem w 2023 r., a absorbcja środków w ramach perspektywy 2021-2027 będzie jeszcze ograniczona. Dodatkowo, czynnikiem podbijającym aktywność inwestycyjną w 2023 r. będą projekty realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego przed wyborami samorządowymi zaplanowanymi na kolejny rok. Tym samym oczekujemy, że 2024 r. będzie rokiem spowolnienia aktywności w budownictwie. Spowolnienie w 2024 r. będzie częściowo ograniczane przez realizację publicznych inwestycji drogowych. Zgodnie z Programem Budowy Dróg Krajowych szczyt tempa realizacji inwestycji w tym zakresie przypadnie na 2024 r. Należy jednak pamiętać, że istotnym źródłem finansowania inwestycji drogowych są wspomniane wyżej środki unijne.
Biorąc pod uwagę zarysowany powyżej profil wykorzystania środków unijnych uważamy, że ich absorbcja będzie w największym stopniu dynamizowała produkcję-budowlano montażową w 2023 r. i w 2025 r. W 2023 r. nałożą się na siebie strumienie środków z dwóch perspektyw unijnych (2014-2020 i 2021-2027), z kolei wsparciem dla dynamiki produkcji w 2025 r. będą efekty niskiej bazy z 2024 r. W 2025 r. dodatkowym wsparciem dla produkcji budowlano-montażowej będzie realizacja projektów w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO), który stanowi osobne źródło finansowania względem siedmioletniej perspektywy UE. Trudno jednoznacznie przewidzieć profil czasowy wydatkowania tych środków w ramach KPO, które zostaną wykorzystane głównie na realizację projektów budowlanych. Niemniej jednak projekty finansowane w ramach KPO muszą, z zgodnie z obowiązującymi regulacjami, zostać zakończone do sierpnia 2026 r. Uważamy, że opóźnienia w uruchomieniu KPO będą skutkowały kumulacją realizacji projektów inwestycyjnych pod koniec trwania planu, tj. w latach 2025 i 2026.
Czynnikiem, który będzie ograniczał spadek produkcji w budownictwie w 2024 r. spowodowany zmniejszoną aktywnością w ramach kategorii „obiekty inżynierii lądowej i wodnej” będzie budownictwo mieszkaniowe. Rząd pracuje obecnie nad projektem dopłat do kredytów hipotecznych na pierwsze mieszkanie (tzw. „Bezpieczny kredyt 2%”). W dużym uproszczeniu, kredytobiorca będzie spłacał kredyt hipoteczny o stałym oprocentowaniu wynoszącym ok. 2%, a resztę płatności odsetkowej pokryje państwo. Zgodnie z założeniami przedstawionymi w ocenach skutków regulacji tego projektu w ramach programu zostanie zrealizowane 40 tys. wniosków w 2024 r., które posłużą sfinansowaniu zakupów nieruchomości w wysokości 13,2 mld zł. Dla porównania, odpowiada to ok. 15% wartości udzielonych kredytów hipotecznych w 2021 r. Warto zwrócić uwagę, że kredyty z dopłatą mogą być również wykorzystane do refinansowania istniejących już zobowiązań, a tym samym wspomniane wartości nie reprezentują w pełni zwiększonego popytu na mieszkania. Niemniej jednak, wpływ programu na aktywność w budownictwie mieszkaniowym w 2024 r. i kolejnych będzie istotny.
Aktywność w budownictwie jest ważna z punktu widzenia kształtowania się zatrudnienia w tej branży. Zgodnie z danymi GUS, zatrudnienie w budownictwie zwiększyło się w 2022 r. o 6 tys. osób w sektorze przedsiębiorstw i o 5,4 tys. osób (III kw. 2022 r. wobec III kw. 2021 r.) wg BAEL. Zarysowane powyżej tendencje dotyczące oczekiwanego kształtowania się aktywności w budownictwie (silny wzrost w 2023 r., spowolnienie w 2024 r. i ponowne ożywienie w 2025 r.) są dobrym uzasadnieniem dla braku redukcji etatów w budownictwie pomimo znaczącego spadku produkcji budowlano-montażowej w 2022 r. Sprzyjają one bowiem tzw. chomikowaniu zatrudnienia, czyli niskiej skłonności pracodawców do redukcji miejsc pracy, biorąc pod uwagę koszty związane z koniecznością zatrudnienia nowych pracowników w czasie ożywienia gospodarczego w przyszłości. Oczekiwany przez nas wzrost aktywności w budownictwie stanowi wsparcie dla naszego scenariusza „miękkiego lądowania”. Zgodnie z tym scenariuszem dynamika polskiego PKB w 2023 r. wyraźnie obniży się, jednak pozostanie ona dodatnia (1,2% r/r wobec 4,9% w 2022 r.).
Komentarze
Sortuj według: Najistotniejsze
Nie ma jeszcze komentarzy. Skomentuj jako pierwszy i rozpocznij dyskusję