Obok inwestycji uznanych za klasyczne (akcje, obligacje, surowce i waluty), istnieje także świat inwestycji kolekcjonerskich czy też emocjonalnych, tj. rynek monet, znaczków, dzieł sztuki, pamiątek po celebrytach, kamieni szlachetnych (głównie diamentów), win inwestycyjnych i whisky inwestycyjnej. Rynek monet jest dość specyficzny, ze względu na to, że obiekty pojawiające się na nim można podzielić na dwie główne klasy:
Podział monet inwestycyjnych
- monety bulionowe – o określonej zawartości (najczęściej 1 uncji lub ich części) kruszcu (najczęściej złota lub srebra). Wartość tego typu monet zależy głównie od ceny kruszcu, z którego została wykonana moneta,
- monety kolekcjonerskie – wyemitowane i znajdujące się kiedyś w obiegu lub też monety okolicznościowe, wybite w celu upamiętnienia określonego wydarzenia lub rocznicy takiego wydarzenia. Do ich produkcji stosuje się albo określony stop, albo metale szlachetne, takie jak srebro czy złoto. Wartość takich monet zależy nie od ceny zawartego w nich kruszcu, ale od tzw. wartości numizmatycznej, na którą składają się m.in.: liczba egzemplarzy dostępnych na rynku, temat, w skład którego wchodzi moneta[1], stan zachowania.
Z uwagi na fakt, iż monety numizmatyczne nabywane są od NBP przez firmy odsprzedające je później kolekcjonerom, kwotowania tychże monet i ich sprzedaż jest możliwa przed datą emisji monet przez NBP[2]. Fakt ten pozwala na analizę cen monet kolekcjonerskich jeszcze przed datą emisji.
Metodologia badania
Celem badania było określenie stóp zwrotu w dniu emisji, po 30 i 90 dniach od daty emisji srebrnych monet wyemitowanych przez Narodowy Bank Polski w okresie 01.01.2021- 0.11.2021, za wyjątkiem srebrnych monet należących do serii „Wielcy ekonomiści polscy”. Monety z tej ostatniej serii nie cieszą się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów i są dostępne w systemie sprzedaży internetowej – Kolekcjoner, podczas gdy inne srebrne monety były wykupywane w dniu ich emisji w oddziałach NBP, w całym kraju oraz za pomocą systemu Kolekcjoner.
Ceny transakcyjne, zwane dalej także cenami na rynku wtórnym[3], zaczerpnięte zostały ze strony internetowej serwisu Allegro oraz Archiwum Allegro, przy czym przy sporządzaniu bazy cen wtórnych zastosowane zostały następujące kryteria:
- do bazy danych wprowadzono jedynie transakcje, dla których można było ustalić ich datę. Zatem pominięte zostały wszystkie transakcje typu „Kup teraz”, przy których nie podano daty zawarcia transakcji,
- nie uwzględniono transakcji, w których sprzedający oferował więcej niż jedną monetę, a transakcje zawierane były w różnych terminach i nie udało się ustalić dat poszczególnych z nich,
- nie uwzględniono transakcji, w których sprzedający oferował dwie różne monety np. A i B – w takim przypadku byłoby niemożliwe, aby na podstawie ceny łącznej obu monet określić indywidualne ceny każdej z nich.
Datą końcową badania był 31.12.2021 r.
Do badania wykorzystano zestawienie 16 monet, a ich ceny zostały zamieszczone na końcu artykułu. Monety, których ceny przeanalizowano to: (1) Skarby Stanisława Augusta – Jan Kazimierz Waza, (2) Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni
– Kazimierz Kamieński „Huzar”, (3) 100. rocznica Konstytucji marcowej, (4) 100. rocznica III Powstania Śląskiego, (5) 230. rocznica Konstytucji 3 Maja – dzieła odrodzonej Rzeczypospolitej, (6) Wrocław – mała ojczyzna, (7) Polska Reprezentacja Olimpijska Tokio 2020, (8) Beatyfikacja Kardynała Stefana Wyszyńskiego, (9) Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku, Agresja Niemiec na Polskę, (10) Polskie Termopile – Dytiatyn, (11) Zbrodnia w Piaśnicy, (12) Pałac Biskupi w Krakowie, (13) 30-lecie wznowienia działalności Caritas Polska, (14) Wielkie aktorki – Gabriela Zapolska, (15) 30-lecie pierwszych wolnych wyborów parlamentarnych, (16) Stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości – Ignacy Daszyński.
W przypadku wszystkich 16 analizowanych monet, dla każdego dnia, w którym przeprowadzone były transakcje, obliczona została cena średnia rynkowa. Na wykresach wybranych monet, linią poziomą zaznaczono także cenę emisyjną monety (początek linii po lewej stronie wykresu rozpoczyna się w dniu sprzedaży monety przez NBP).
W dalszej kolejności obliczone zostały stopy zwrotu w dniu emisji danej monety (rD) oraz po miesiącu i trzech miesiącach od daty emisji (odpowiednio rD90 i rD90) [4].
W badaniu wystąpiły pewne jego ograniczenia:
- w przypadku każdej z 16 analizowanych monet znaczna liczba transakcji zawierana była bezpośrednio w dniu emisji monety przez NBP i na przestrzeni kilku kolejnych dni, następujących bezpośrednio po tej dacie. Wraz z upływem czasu, liczba transakcji systematycznie spadała, a w serwisie Allegro często pojawiały się oferty sprzedaży po ściśle określonej cenie (tj. „kup teraz”), na tyle wysokiej, że transakcje nie były zawierane. Efekt ten zilustrowany został na wykresie 1 na przykładzie monety Pałac Biskupi w Krakowie.
- w przypadku kilku monet, zawierane były pojedyncze transakcje raz na kilka czy też kilkanaście dni. W tym przypadku można zauważyć tendencję opisaną w punkcie 1: im dalej od daty emisji monety, tym rzadziej zawierane były transakcje, co ma wpływ na kalkulację średniej ceny rynkowej i mediany cen rynkowych danej monety dla określonej daty,
- większa liczba transakcji przeprowadzana jest w soboty i niedziele (ewentualnie inne dni wolne od pracy) w porównaniu do dni roboczych, co wynika z faktu, że osoby korzystające z serwisu Allegro mają wówczas więcej czasu na przeglądanie i licytowanie ofert. Pojedyncze transakcje zawierane w danym dniu mogą powodować pewną przypadkowość uzyskiwanych w ten sposób cen w porównaniu do sytuacji, w której wartość średnia i mediana kalkulowane są na bazie wielu transakcji.
Wyniki badań
W przypadku monety Skarby Stanisława Augusta – Jan Kazimierz Waza, na wykresie ceny średniej dominowała tendencja wzrostowa - średnia cena rynkowa była niższa niż cena emisyjna NBP zaledwie przez kilka dni poprzedzających sprzedaż monety przez NBP.
We wszystkich pozostałych przypadkach 15 monet, średnie ceny znajdowały się w trendach spadkowych, począwszy od daty pierwszej sprzedaży monety w serwisie Allegro. Pewnym wytłumaczeniem tego faktu może być obserwowany w analizowanym okresie trend spadkowy srebra. Współczynniki korelacji cen monet na rynku wtórym monet i cen srebra oscylowały w pobliżu wartości 0,5 (np. dla monety Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni – Kazimierz Kamieński „Huzar” był on równy 0,59; dla monety 100. rocznica Konstytucji marcowej i monety 100. rocznica III Powstania Śląskiego wynosił on 0,49). Wyjątkiem była moneta Skarby Stanisława Augusta – Jan Kazimierz Waza, dla której współczynnik korelacji osiągnął wartość ujemną i równą -0,49.
Wśród 15 monet, dla których dominował trend spadkowy, można wyróżnić dwie grupy:
- grupę 4 monet, kiedy średnie ceny nie osiągnęły niższej wartości niż cena emisyjna monety (230. rocznica Konstytucji 3 Maja – dzieła odrodzonej Rzeczypospolitej, Wrocław – mała ojczyzna, Beatyfikacja Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku, Agresja Niemiec na Polskę),
- grupę 11 monet, dla których ceny na rynku wtórnym osiągnęły niższą wartość niż cena emisyjna monety. Warto podkreślić, że średnie ceny monet: Pałac Biskupi w Krakowie, Beatyfikacja Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Zbrodnia w Piaśnicy, po spadku do poziomu ich cen emisyjnych, zaczęły konsolidować się właśnie wokół tej strefy. Innymi słowy, kształt średniej cen wtórnych tych monet na rynku wtórnym przypomina swoim wyglądem literę „L”. Używając analogi z obszaru analizy technicznej moglibyśmy mówić o konsolidacji w pobliżu wsparcia.
Najwyższą i najniższą stopę zwrotu na rynku wtórnym, w stosunku do ceny emisyjnej NBP, zarejestrowano dla monet:
- w dniu następnym po emisji monety przez NBP: 230. rocznica Konstytucji 3 Maja – dzieła odrodzonej Rzeczypospolitej (97,61%) i Wielkie aktorki – Gabriela Zapolska (0,56% - średnia),
- w 30. dniu po emisji monety przez NBP: 230. rocznica Konstytucji 3 Maja – dzieła odrodzonej Rzeczypospolitej (81,33%) i 100. rocznica III Powstania Śląskiego (-10,11%),
- w 90. dniu po emisji monety przez NBP: 230. rocznica Konstytucji 3 Maja – dzieła odrodzonej Rzeczypospolitej (63,69%) i 30-lecie wznowienia działalności Caritas Polska (-19,67%).
Otrzymane wyniki potwierdziły wcześniejsze badania Witkiewicza[5] oraz Maslara i in.[6], sugerujące, że pewne monety kolekcjonerskie - należące do tzw. serii - cieszą się zdecydowanie większym zainteresowaniem kolekcjonerów niż inne. W badaniu, za tego typu monetę można uznać Skarby Stanisława Augusta – Jan Kazimierz Waza, której cena znajduje się w trendzie wzrostowym od dnia emisji czy nawet, z uwagi na przedsprzedaż tej monety przez sklepy numizmatyczne, od kilkunastu dni poprzedzających emisję monety przez NBP. Warto odnotować fakt, że w przypadku innych, monet należących do tej samej serii, obserwowana jest podobna tendencja na rynku wtórnym. W takim przypadku wskazane będzie nabycie monety bezpośrednio w NBP lub na rynku wtórnym: w przedsprzedaży, jeśli cena monety będzie niższa niż cena emisyjna, lub zaraz po emisji monety.
W przypadku 15 pozostałych monet, dla których dominowała tendencja spadkowa na wykresie ich cen na Allegro, można skonstruować strategię inwestycyjną, polegającą na kupowaniu przez kolekcjonerów monety w serwisie Allegro, nie w pobliżu daty jej emisji przez NBP, lecz z pewnym opóźnieniem (czasami znacznym). W wielu przypadkach istniała możliwość nabycia monety po cenie niższej niż oferowana w NBP.
W przyszłości powyższe badanie może zostać rozszerzone także na monety złote, wszystkie monety srebrne emitowane przez NBP oraz o zachowanie się ceny już analizowanych monet w szerszym horyzoncie czasowym, obejmującym np. kilka lat.
Zachowanie się cen trzech typów analizowanych monet
Dla każdej monety przedstawione zostały dzienne ceny średnie w okresie: od daty pierwszej transakcji monetą w serwisie do dnia 31.12.2021 r. Pozioma linia ciągła oznacza cenę emisyjną monety i zaczyna się w dniu sprzedaży monety przez NBP. Linia przerywana uzyskana została za pomocą regresji liniowej (wartość współczynnika R2 podana w prawym, górnym rogu). Inne rodzaje regresji uzyskanych wyników wykraczają poza obszar tego artykułu.
-
Przez serię rozumie się określoną tematykę (np. zwierzęta świata). Do danej serii wchodzi najczęściej kilka lub kilkanaście monet (np. jeż, foka, borsuk, etc.). ↑
-
Dostawa monet następuje dopiero po dacie emisji monet – jest to wyraźnie zaznaczone w warunkach takich aukcji. ↑
-
W przypadku monet, za cenę emisyjną można uznać cenę monety w czasie sprzedaży w Narodowym Banku Polskim, a ceną wtórną jest w takim przypadku cena uzyskiwana przez tę monetę w serwisie Allegro lub w domach akcyjnych, specjalizujących się w obrocie walorami kolekcjonerskimi. ↑
-
Nabycie monety po cenie emisyjnej w NBP i jej sprzedaż na rynku wtórym odpowiednio: w następnym, 30-tym i 90-tym dniu po dacie emisji. ↑
-
Witkiewicz T., „Inwestowanie w monety”, Wydawnictwo Tomasz Witkiewicz, Szczecin 2008, s. 131-134. ↑
-
D. Maslar, K. Obaid, K. Pukthuanthong, “US coin market: historical performance and anomalies”, SSRN nr. 3492347. ↑
Komentarze
Sortuj według: Najistotniejsze
Nie ma jeszcze komentarzy. Skomentuj jako pierwszy i rozpocznij dyskusję